Müzik Terimleri: Müzik Yolculuğunuzda İşinize Yarayacak Terimler

Müzik ile ilgilenmesek bile bazı müzik terimleri gün içerisinde sıklıkla karşımıza çıkıyor. Bir de müzikle ilgilenmeyi düşünüyorsak bu terimlerden bir çoğu bizim için büyük önem taşıyor. Müzik dünyasında birçok kültürden kendine yer edinmiş yüzlerce farklı müzik terimi bulunuyor. Tabii doğal olarak bu terimlerin hepsini öğrenmek pek kolay bir iş değil.

Nitekim bu terimlerin hepsini öğrenmeye de gerek yok. Önce yapmak istediğimiz müzik tarzını ve bu tarzın gerekliliklerini bilmek yeterli. Aynı zamanda müzik dünyasında birçok türde kullanılan ortak müzik terimleri de mevcut. Bu içeriğimizde sıklıkla karşınıza çıkabilecek müzik terimlerini bir araya getiriyoruz.

Sıklıkla karşımıza çıkan müzik terimleri:

• Nota
• Akort
• Akor
• BPM
• Bemol
• Diyez
• Solfej
• A Capella
• Ballad
• Konçerto
• Müzik Anahtarları
• Gam
• Oktav
• Taksim
• Vibrato
• Soprano
• Mezzo-Soprano
• Kontralto (Alto)
• Kontrtenor
• Tenor
• Bariton
• Bas

Günlük hayatta karşımıza çıkan müzik terimlerini daha iyi görebilmek adına bu şekilde sıraladık.. Bu alt başlıktan sonra bu müzik terimlerini ait oldukları genel kategorilere göre ayırıyor olacağız. Hazırsanız hep birlikte müzik terimlerinin anlamlarına ve kullanıldıkları alanlara/biçimlere yakından bakalım.

Genel müzik terimleri:

Enstrümanı nasıl ayarladığımızdan, bir şarkının ve bir notanın nasıl biçim aldığına kadar birçok farklı terim bulunuyor. Ama her şeyden önce müziği müzik yapan şey notadan başlayalım.

Nota: Notalar, müzikal sesleri simgeleyen işaretler dizisine verilen isimdir. Bir porte üzerine yazılan bu işaretler müziğin icrasının da temel yapı taşıdır. Notalar İtalyan rahip ve müzisyen Guido d’Arezzo tarafından bulunmuştur. Notanın çıkış yeri ise oldukça ilginçtir. Zira notalar Aziz lohanne Battista ilahisinin ilk hecelerinden oluşur.

Ut queant laxis
Resonare fibris
Mira gestorum
Famuli tuorum
Solve polluti
Labii reatum
Sancte Iohannes…

İlahinin ilk heceleri bugün bildiğimiz Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si notalarını oluşturmaktadır. İlk mısranın başındaki Ut ise daha sonradan Do olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ülkemizde ve bazı Avrupa ülkelerinde notalar hâlâ bu isimlendirme ile kullanılmaktadır. İngilizce dilinde ise notalar Neo-Latin alfabesindeki harfler tarafından temsil edilir. C (Do), D (Re), E (Mi), F (Fa), G (Sol), A (La), B (Si) şeklinde sıralanır.

Akort: Bir enstrümanı doğru nota aralığında ayarlama işlemine akort etme denir. Özellikle telli enstrümanlar için birden çok akort etme sistemi vardır.

Akor: Sıklıkla akort ile karıştırılan akor ise aslında bambaşka bir terim. Zira akor bir enstrümanda bastığımız notaların sıralanış biçimine göre oluşan seslere verilen addır. Genellikle 2 ve daha fazla sesin birleşiminden oluşan akorlar standart notaları daha komplike ve zengin hâle getirirler. Ayrıca yine bir notayı veya ses grubunu majör veya minör yapmak da akorlar ile mümkündür.

Solfej: Müzik öğrenimi ve nota okumanın vazgeçilmez adımlarından biri de solfejdir. Solfej; kulak eğitimi, nota okuma ve çalınan notanın tonunu adlandırma gibi işlemlerin bütününe verilen isimdir. Özellikle konservatuvar bölümlerinin giriş sınavlarında sıklıkla uygulanır. Genellikle piyanodan çeşitli oktavlarda çalınan notaların tonlamasını seslendirme ve notaları adlandırma adımlarından oluşur.

Ritim ve nota vurguları ile ilgili müzik terimleri:

BPM: Açılımı beats per minute olan BPM, dakika başına kaç vuruşun düştüğünü bize gösterir. Yani bir müzik eserinin temposu BPM ile belirlenir. BPM müzik için olmazsa olmazların başında gelir. Aynı zamanda canlı performans yapan DJ’ler için de BPM hayati önem taşır. Zira geçişlerin pürüzsüz olması için iki şarkının da BPM’lerinin eşleşmesi gerekir.

Bemol: Bemol işareti öncesine geldiği notayı yarım ses pesleştirir. Bu gitar ve benzeri telli entrümanlarda mevcut notanın veya akorun bir perde geriden çalınacağına işaret eder. Tuşlu enstrümanların bir çoğunda da bemol aynı mantıkta işlenir.

Diyez: Bemol işaretinin kardeşi olan diyez öncesine geldiği notayı yarım ses tizleştirir. Yine bemol ile aynı mantıkta işleyen diyez, mevcut notanın bir sonraki perdede çalınacağına işaret eder.

Popüler müzik türleri:

A Cappella: Akapella, orijinal adıyla A Cappella; çok sesli bir müzik türüne verilen addır. Bu müzik türünde enstrüman olarak insan sesi kullanılır. İtalyanca “kilise tarzı/biçimi” anlamına gelen akapella, günümüzde birçok farklı türde kullanılmaktadır. Beatbox eşliğinde rap yapan sanatçılar da aslında akapella yapmaktadır.

Ballad: Orijinalinde şiirin müziğe uyarlanmış hâli olan ballad, günümüzde yavaş ve içli müzik eserleri için kullanılıyor. Bu türün en iyi temsilcilerinden olan Bob Dylan’ı dinleyerek tür hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Ballad türü; Power ballad, folk ballad, rock ballad ve pop ballad gibi alt dallara da ayrılır.

Konçerto: Genellikle tek, bazen de birden çok çalgı için yazılan bestelere konçerto adı verilir. Konçertolarda tek bir solo entrümanın arkasında bir orkestra da eşlik eder. Bazen de bu solo yani tekli bölüm aynı gruptaki birden çok enstrümandan oluşabilir.

Müzik anahtarları:

Sol Anahtarı: Portenin alttan ikinci sırasından başlayarak çizilen işarete sol anahtarı adı verilir. Müzik eserinin sol notası grubunda ve yüksekliğinde seslerden oluşacağını belirtir. İnsan sesine en yakın frekanslardaki notaları göstermek için kullanılan sol anahtarı, en çok tercih edilen anahtarların başında gelir.

Do Anahtarı: Do anahtarı, çeşitli kalınlıklardaki notaları belirtmek için kullanılır. Bu anahtarın 4 farklı çeşidi bulunmaktadır. Çizilmeye başladığı porte çizgisine göre do anahtarının türü de değişir. Birinci çizgi soprano, ikinci çizgi mezzo, üçüncü çizgi alto ve dördüncü çizgi do anahtarı tenor seslerini temsil eder.

Fa Anahtarı: Portenin dördüncü çizgisine konulan fa anahtarı, bas sesleri göstermek için kullanılır. Tuşlu çalgılarda genellikle sol elin çaldığı notaları temsil etmek için kullanılır. Bas gitar ve kontrbas gibi enstrümanlar için de oldukça önemli bir anahtardır.

Genel çalış biçimine ait müzik terimleri:

Gam: Majör ve minör kalıplar dâhilinde bir notanın, bir perde ince veya kalınına doğru alakalı notaları içeren topluluğa gam adı verilir. İngilizcesi scale olarak adlandırılır ve onlarca farklı çeşidi vardır. Modern müzikteki soloların oluşumunda genellikle bu gamlar kullanılır. Minör/majör pentatonic, Aeolian, Ionian, Lydian ve Dorian dinlediğimiz birçok şarkıda kullanılan popüler gamlardır.

Oktav: Gam ile oktav genellikle birbirleriyle el ele giden müzik terimleri diyebiliriz. Oktav, bir notanın sahip olduğu ses aralığını belirtir. Örnek verecek olursak: gitarda en üst tel standart akortta iken boş çalındığında E yani mi notasını verir. Bu gitardaki en kalın oktavdaki mi notasıdır. Fakat on ikinci perdede en alt tele bastığımızda da mi notasını alırız. Bu notaların arasında ise oktav yani ses frekansı farkı bulunur.

Taksim: Özellikle Türk müziğinde karşımıza çıkan taksim, tek kişi tarafından yapılan ritimsiz bir doğaçlama türüdür. Genellikle tek bir makamda başlar ve biter. Fakat bazen farklı makamlar arasında geçiş de görülür. Özellikle bir şarkıya başlamadan önce müzisyenler tarafından yeteneklerini sergilemek için taksim yapılır. 

Vibrato: Vibrato, hem söyleyiş hem de çalma biçimine etki eden bir tekniktir. Genellikle sesin bir belirli bir notada, şarkının ölçüsüne göre bir alt ve bir üst oktava titretilmesi şeklinde yapılır. Vokallerde olduğu kadar keman, gitar ve elektronik tuşlu müzik aletlerinde de epey bir popülerdir.

Vokal ses aralıklarına ait müzik terimleri:

Soprano: Müzikte en tiz çocuk ve kadın sesine verilen ad Soprano’dur. Soprano, çoğunlukla tiz kadın vokalini tanımlamak için kullanılır. Fakat bu terim orkestralarda tiz enstrümanları belirtmek için de kullanılıyor.

Mezzo-Soprano: Ne Soprano kadar ince ne de Alto kadar kalın kadın seslerine verilen ad Mezzo-Soprano oluyor. Genellikle operalarda ikinci derecede rolleri olan kadınlar Mezzo-Soprano ses aralığına sahip olurlar.

Kontralto (Alto): Kalın Alto anlamına da gelen Kontralto, kadın vokallerin en derin ve kalın ses aralıkta olanlarına verilen isimdir. Fakat bu terim opera ve klasik müzik dışında pek kullanılmaz çünkü Mezzo-Soprano ile aralarında pek bir fark yoktur. Kontralto ses aralığına sahip ünlü isimler arasında Katy Perry, Amy Winehouse, Lana Del Rey ve daha birçok sanatçı bulunuyor.

Kontrtenor: Kafa sesiyle ve göğüs rezonansıyla kadın seslerine erişebilen erkek vokallere Kontrtenor ismi veriliyor. Özellikle operalarda ve kilise ilahilerinde oldukça kullanılan bu ses aralığı modern popüler müzikte de kendini gösterir. Cem Adrian ülkemizde Kontrtenor olan en tanınmış isimlerden biridir.

Tenor: Kontrtenor gibi ekstrem vokal türünü bir kenara aldığımızda en tiz erkek sesine verilen isim Tenor oluyor. Müzik terimleri arasında sıklıkla karşımıza çıkan bu vokal türü, kendi içinde kategorilere ayrılıyor.

Bariton: Bariton, Bas ve Tenor seslerin arasında bulunan erkek vokallere verilen isimdir. En yaygın erkek sesidir.

Bas: En alt seviyedeki erkek ve genel olarak insan sesine verilen isim Bas olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle operalarda oldukça popüler olan bu vokal aralığı Fa notasının altına kadar inebiliyor.

İlginizi çekebilecek diğer içerikler:

Antik Yunan Medeniyeti Hakkında 20 İlginç Bilgi

Wasabi Nedir, Nasıl Yapılır ve Gerçek Wasabi Neden Bu Kadar Pahalıdır?

This post is also available in: English Français Español Deutsch