Futbol taktikleri, geçmişten günümüze futbolu seven herkesin bildiği ve bu sporu güzelleştiren bilimsel bir yöntemdir. Bu bilimsel yöntem, kökeni 19. yüzyıl sonuna dayanan ve bugün sporun belkemiği rolüne sahip futbolun, akıl ile olan bütünleşmesi olarak da tanımlanabilir.
Diğer adı ayaktopu olan ve her şey gibi gelişerek varlığını sürdüren futbolun, en önemli parçalarından birisi de muhakkak futbol taktikleri diyebiliriz. Spor tarihçesi düşünüldüğünde, günümüzde en yaygın olarak oynanan ve takip edilen sporun, futbol olduğu su götürmez bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.
Hâl böyle olunca futbolun kendisini modernize etmesi yalnızca maçlara ev sahipliği yapan statların mimari modernizasyonundan veya kulüplerin medyada görünürlüğünden ibaret olmuyor. Futbol, aynı zamanda taktiklerin çatıştığı ve en ufak bir geometrik hesaplamanın bile rakibe karşı üstünlük sağlamanın merkezlerinden birisi olarak dikkat çekiyor.
Futbolda Taktik ve Diziliş Terimleri Arasındaki Fark Nedir?
Futbol ile yakından ya da uzaktan ilgisi olan hemen herkes diziliş ve taktik kavramlarını duymuştur. Öyle ki bu terimler çok kullanılmaktan ötürü artık birbirlerinin yerine de kullanılır hâle gelmiş durumda. Fakat şunu belirtmek gerekir ki futbolda taktik ile diziliş arasında hatırı sayılır bir fark bulunmakta.
İnternette bir başlığa tıklarken ya da arkadaşlarımızla futbol hakkında sohbet ederken pek çok kez iki terimin paralel kullanımına denk gelmişizdir. Futbol taktiklerinden bahsederken çoğu zaman bir sistemden bahsederiz. Oyuncuların bağlı olduğu ve uydukları bir sistem.
Teknik direktör ve teknik ekip tarafından belirlenen sistem, her oyuncunun rolünü ve daha da önemlisi saha içindeki misyonunu belirlemektedir. Diziliş ise geçmişten günümüze sahayı parselleme adını verdiğimiz, takımların defans, orta alan ve hücum olmak üzere ayrıldıkları yapıdır.
Bu anlamıyla örneğin 3-4-3 dizilen bir takımın kullanmış olduğu taktik veya sistem bu dizilişin içindeki oyuncuların rollerini tamamen ters yüz edebilir. Bu anlamıyla dizilişin, taktiğin bir kümesi, taktiğin de diziliş için yerleşim yeri olduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz.
Futbolun Kısa Tarihi
Modern olarak eni 45*90 boyu ise 90*120 boyutlarında değişen sahalarda oynanan futbolun kökeni hakkında kesin bir yorum yapmak oldukça zor. Her ne kadar İngiltere’de geliştiği ve buradan tüm dünyaya yayıldığı olgusal bir gerçeklik olsa da çok daha eski tarihlerde futbolun oynandığını artık biliyoruz. Yine de bu sporun ilk olarak İngiltere’de tarihi misyonunu kazandığını belirtmek gerekir.
Orijini itibarı ile Antik Yunan’da insanların ‘episkiros’ adını verdiği ve herhangi bir kuralın olmadığı oyunun futbola aşırı benzerliği dikkat çekmektedir. Aynı zamanda Çin’de savaşa hazırlık için askeri kamplarda oynanan ve cuju adına sahip oyunun ise bilimsel olarak futbolun atası olduğu öne sürülmektedir.
Peki günümüze ulaşan ve dünyada hâlâ popülerliğini korumayı başaran futbolun, bilimsel yanı olan taktikler hakkında neler biliyoruz? Bu sorunun cevabına aşağıda yer alan listemizi inceleyerek ulaşabilirsiniz. İşte sizin için hazırladığımız geçmişten bugüne futbolda kullanılan tüm taktiklerin listesi:
1) Hepsinden Önce Bir Ekol Vardı: Danubya Okulu
Futbolun bugünkü endüstriyel kimliğinin çok daha öncesine, geleneksel futbolun ilk yıllarına gidiyoruz. Tabiri caizse futbola herkesin âşık olmasını sağlayan ve ekonomik gelirin her şeyi öncelemediği o yıllara. Danubya Okulu tam da 20. yüzyılın başında futbolun yükselişe geçtiği ve büyük kitleler tarafından benimsendiği bir dönemde tercih edilen bir sistem olarak karşımıza çıkıyor.
Kökeni itibarı ile çeşitli başarılar getirmiş ve ilk dizilişler arasında yer alan 2-3-5’in (Piramit) bir sistem olarak sahaya sürülmüş hâli olduğunu da söyleyebiliriz. Danubya Okulu’nun futbol taktikleri öğretisinde, kendisinden önceki Piramit dizilişinde kısa paslara dayanan ve kişisel beceriyi mümkün kılan bir öğreti olduğu söylenebilir. Doğu Avrupa futbolunun tarihsel yükselişinin kökeninde Danubya Okulu’nun büyük önemi vardır.
2) Günümüz Sistemlerinin Öncülü Olan Miras: Metodo
Danubya’nın sistemsel devamcısı olan Metodo, 2-3-5 sisteminin devşirilmesinden oluşan bir taktik oluşumdur. Bu sistemde 2-3-5’in aksine hücum oyuncularının ikisi geriye çekilerek 2-3-2-3 gibi bir sistem elde edilmektedir. Bu sistemin ortaya çıkmasındaki itici güç hiş kuşkusuz savunma verilen açıklar diyebiliriz.
Kontra ataklarda ve sistemli bir pas oyununa karşı geliştirilen Metodo, İtalya milli takımına 1930’lar boyunca başarılar getiren bir sistemdir. Günümüzde çeşitli teknik direktörlerin tercih ettiği ve vazgeçmeden uyguladığı futbol taktiklerinin ilk dönem örnekleri arasında yer aldığı söylenebilir.
Çoklu bir hücumun aynı zamanda kısa sürece içerisinde çoklu bir savunma hattına dönüşmesi anlamına da gelmektedir bu sistem. Hücum beşlisinden devşirilen 2 oyuncunun hem savunma hem de hücum yönlerinin artırılması ile Metodo’nun günümüze dek varlığını sürdürdüğünü söylemek mümkündür.
3) Futbol Taktikleri Arasında Etkili Bir Silah: WM Taktiği
WM Taktiği, futbolda kanat oyuncuları ile orta alanın önemini en iyi kavramamızı sağlayan sistemsel bütünlükler arasında yer almaktadır. WM özel olarak 2’li savunma ve 5’li hücum hattının dönüştürülmesinden oluşmaktadır. Bu sisteme göre 2’li hücum 3’lü bir sabit hücuma dönerken; 5’li hücum ise ikiye bölünen bir yapıya sahiptir.
WM Taktiği adını hücum ve savunma hattının arasında oluşturduğu bütünlükten ortaya çıkan harflerden almaktadır diyebiliriz. Sahaya 3-2-2-3 şeklinde tersten parsellenen takımın, hücum ile savunmasının oluşturduğu altın orandan bahsedebiliriz.
Bu altın orana göre orta alan 4 kişiden oluşurken; bu 4 kişi yeri geldiğinde defansa ve hücuma da yardım eden bir misyona sahiptir. Pro Evolution Soccer (PES) veya Fifa’nın herhangi bir oyununa aşina olanların iyi bileceği bir taktik olduğunu söyleyebiliriz.
4) Hücumun Karşı Konulmaz Sertliği: Verrou Taktiği
İtalyanların futbola pek çok katkısı olduğu su götürmez bir gerçektir. İtalyanların futbola katkıları arasında seyirci kültürü, futbol yıldızları, efsanevi teknik direktörler olduğu gibi aynı zamanda çeşitli futbol sistemleri de bulunmaktadır. Verrou Taktiği’de bu sistemler arasında yer almaktadır.
Futbol taktikleri arasında orijin itibarı ile hücum odaklı sistemler arasında yer alan Verrou, takımın neredeyse tamamının rakip ceza sahasına yakın oynaması anlamına gelmektedir. Kaleci dışındaki 3 oyuncunun defansif yönlü oynamasına karşın 7 oyuncunun hücumda pozisyon alması ile oluşan futbol taktiğidir.
Verrou’nun yıllar içinde savunma zafiyetlerinin ortaya çıkması sonucunda ise taktiğin defansif ve hücum yönlü bir bileşkesinin ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
5) Hücumda ve Savunmada Bir Tavır: Total Futbol
Total Futbol, futbol taktikleri arasında varlığını bir hayalet gibi sürdüren sistemler arasında yer almaktadır. Futbolda bir hayalet dolaşıyorsa bu total futbolun başını çektiği birkaç ekolden başkası değildir kuşkusuz. Futbol akademilerinde, amatör veya profesyonel kulüplerde ya da herhangi bir halı saha maçında total futbol ile karşılaşmak mümkündür.
Topun sana ait olduğu dakikalarda tüm sahaya yayılma, topu kaybettiğinde ise sahayı rakibe dar etme yani daraltma yöntemi. Bu taktiğin futbolda pek çok hocaya ve takıma sayısız başarılar getirdiğini de unutmadan ekleyelim.
Günümüzde kader maçlarının belirli periyotlarında total futbolun uygulandığına şahit olsak da maçların tamamında uygulanan bir futbol taktiği olmadığını da belirtelim. Barcelona’nın efsanevi hocası Pep Guardiola’nın başarılarının ilk döneminde bu sisteme bağlı kalmanın da önemi oldukça büyük.
6) Futbol Taktikleri Ne İçin Var? Rakibi Sersemlet ve Oyunun Akışını Kontrol Et: Tiki Taka
Tiki Taka, Total Futbol sisteminin bir devamcısı olan daha sistemler arasında yer almaktadır. Tiki Taka’da ana fikir yine topa hakimiyet ve rakibe hatalar yaptırmaktır. Lakin Tiki Taka’nın hatırı sayılır bir farklılığının da olduğunu söylemek gerekir. Özellikle Total Futbol ekolünden kopan ve dünya futbol tarihi efsanesi Johan Cruyff’un başlattığı bir taktiksel sistem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Günümüzde ise Cruyff’un takipçiliğini Barcelona, Bayern Münih ve Manchester City gibi takımlarda sayısız başarıya ulaşan Pep Guardiola sürdürmektedir. Tiki Taka’da topa hakimiyetin beraberinde topun kaybına yönelik de bir sistem bulunmaktadır. Esasında topun kaybının tekrar topu nasıl kazandıracağı üzerine bir sistem olduğu da söylenebilir.
Dakikalarca süren top hakimiyetinin, rakibin hata yapmasının ardından doruk noktasına ulaşması ve gol olması beklenir. Top kaybında ise tıpkı basketbolda olduğu gibi saniyeler içerisinde topa tüm oyuncuların koordineli bir atağı ile tekrar hakimiyet beklenmektedir.
7) “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır”: Catenaccio Taktiği
Futbol taktikleri arasında rakibi ve seyircisini en çok sinirlendiren taktik ne derseniz, hiç düşünmeden Catenaccio diyebiliriz. Oyunun her anının savunmaya dayalı olduğu bu taktikte, rakibin elini kolunu bağlama öncelikli plan olarak dikkat çekmektedir.
Gol ise planlanmış kontra hücumların sonucunda elde edilmektedir. 1960’lı yıllarda sükse yapan ve bugün neredeyse varlığını yitiren bu futbol taktiği, tarihin en saldırgan hücumlarını bile dize getirmeye yarayan bir sistemin adı.
8) Birimiz Hepimiz, Hepimiz Savunma İçiniz: Otobüs Çekme (Parking Bus)
Jose Mourinho’nun ya da Diego Simeone’nin herhangi bir maçını izlediyseniz otobüs çekme tabirinin, bir sistem olarak ne anlama geldiğini az çok bilirsiniz. (Mourinho’nun Real Madrid dışındaki kariyeri baz alınmalı) Rakibe 90 dakikayı cehennem haline getirmenin diğer adı da diyebiliriz.
Bunu yaparken hücum odaklı değil savunma odaklı bir oyun oynanması da cabası. Yeri geldiğinde kale çizgisine kadar yığılan oyuncuların, kalesinde gol görmek yerine oyunun tamamında defans yapması anlamına da gelir Otobüs Çekme sistemi.
Çoğu futbolsever tarafından dışlanan ve oyunu çirkinleştiren bir plan olduğu düşünülse de futbolun hücum yönünü hâlâ en iyi dizginleyen sistem olduğu da apaçık ortada. Bırakınız geçsinler, bırakınız yapsınlar, ne de olsa kalede otobüs var düşüncesi olduğunu da söyleyebiliriz.
9) Kondisyon Olmazsa Olmaz: Body Crush
Şüphesiz her spor dalı kondisyonun üst düzey olmasını özel olarak beklemektedir. Futbolda kondisyonun önem arz ettiği sporlardan olduğu için, tamamen kondisyona dayalı bir sistemin olmazı sürpriz olmasa gerek. Futbol taktikleri arasında Body Crush, özellikle Dünya Kupalarında ya da Avrupa Kupalarında çokça kez karşımıza çıkmaktadır. Sert ve diri oynayan bir Doğu Avrupa takımına hepimiz rastlamışızdır.
Fizik gücün her şeyin üstünde olduğu bu sistemin, fizik olsun gerisini bir şekilde hallederiz göbek adına da sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumun nedeni ise futbolun 90 dakikanın tamamında aktif kalmayı gerektiren bir spor olarak görülmesi olabilir. Yeteneğin tek başına yeterli olmadığı bu sistemde, atletizmin daha çok tercih edildiği de bir gerçek.
10) Futbol Taktikleri Arasında Tükenmeyen Bir Gelenek: Kick and Rush
Futbol taktikleri arasında tükenmeyen bir gelenekten bahsetmek gerekirse karşımıza direkt Kick and Rush çıkacaktır. İngiltere’de ortaya çıkan ve bugün hâlâ en çok bu ülkede kullanılan futbol sistemidir. Oyun içi dizilişten bağımsız olarak uygulanan futbol taktikleri arasında yer alır. Diagonal pas kavramının en çok rastlandığı sistemdir de ayrıca.
Rakipten top kapıldığı an, beklerin topu ters kanada sürmesiyle yeni atağı başlatma anlamına da gelmektedir. Oyunun tıkandığı anlarda, bekler topu ters kanatta bulunan oyuncuya göndererek ani bir atağı geliştirmeye çalışır. Sıklıkla İngiltere’de görsek de futbol efsanesi Roberto Carlos’un Brezilya ve Real Madrid forması ile attığı diagonal paslar dillere destandır.
11) Günümüzde Futbol Taktikleri Denilince Akla O Gelir: GegenPressing
Günümüzün futbol ve başarı canavarı Jürgen Klopp’un futbol mirasına eklediği nadide sistemdir. Nasıl ki Otobüs Çekme ve Catenaccio’da savunma her şeyin üstündeyse, GegenPressing’de ise hücum her şeyin temelinde yer almaktadır. Hücumun olmadığı bir oyun başarıdan uzak bir plan olarak kodlanmaktadır.
Önce Borussia Dortmund sonrasında ise Liverpool’da oynattığı oyun ile bu futbol taktiğinin hafızalara kazınmasını sağlamıştır. Jürgen Klopp dışında Alman futbol ekolünün hücuma ve prese dayalı algısının bu futbol taktiğinin ortaya çıkmasında rolünün büyük olduğu da kesin.
Futbolun geleneksel hücum anlayışını neredeyse tersyüz eden bu sistemde, yırtıcı forvetin yerini sahte dokuz alırken, atletik ve yetenekli hücum oyuncularının tercih edilmesi de dikkat çekmektedir.
Efsane Futbolcular: Dünyanın Gelmiş Geçmiş En İyi Futbolcuları
Futbol Filmleri: Yeşil Sahalardan Beyazperdeye Uzanan Mücadeleler
This post is also available in: English Français Español Deutsch
Yorumlar (0) Yorum Yap