Yunanistan mitolojik tarihi, keyif veren sokakları, sıcak insanları ve lezzetleri yemeklerinin yanında görsel olarak ruhumuzu doyuran eşsiz yerlerden biri. Diliyle ve tarihi doksuyla her daim merak uyandıyor. Yunanca iseharflerinin görünüşü itibariyle anlaşılmaz gelse de, kulakta tatlı bir tını bırakan keyifli bir dil aslında. Üstelik Yunanca ve yunanca kelimeler ifadeler ve anlamlar açısından oldukça zengin ve Hint-Avrupa ailesindeki en eski dillerden biridir. Tarihine bakacak olursak, Fenike alfabesinden esinlenen yazı sistemiyle zengin ve çeşitli bir tarihe sahiptir. Yunan dilinin tarihi 2.000 yıldan fazla bir zamana ve Arkaik Dönem’den (MÖ 900-600) Helenistik Dönem’e (MÖ 323-30) kadar uzanan çeşitli dönemleri kapsar, ancak yazılı geleneği MÖ 1. bin yılın başlarında epik şiirle başlamaktadır.
Yunan diliyle ilgili en büyüleyici şeylerden biri ise eski kökleridir. Yunanlılar 3000 yılı aşkın süredir benzersiz bir dil konuşuyorlar! Hepimizin bildiği gibi Antik Yunanistan’da alfabeler kullanılmış ve Yunanlıların sömürgeleştirdiği birçok ülke tarafından da kültürel mirasın bir parçası olarak alınmıştır. Neyse ki, başka dillerden etkilenmek kişinin köklerini değiştirmez; sadece onları daha güçlü yapar.
Yunanistan lehçesi çok şiirsel bir lehçedir . Kolay öğrenmeyi sağlayan ve zahmetsizce ezberlenebilen yatıştırıcı bir sesi vardır. Diğer dillerden farklı olarak Yunanca, kelime anlamlarında görsel imgelerden yararlanır. Dolayısıyla gerçek anlamlarının yanı sıra renkler, sesler ve sebepler gibi belirli özellikler onları benzersiz kılar. Yunanca üç buçuk bin yıldan fazla bir süredir konuşulmakta olup, onu Hint-Avrupa dilleri arasında en eskisi yapmaktadır – bu nedenle lakabı “batı dillerinin anası”dır. Sadece 13,5 milyon insan ana dili olarak Yunanca konuşuyor , ancak bunun küresel etkisi çok büyük. Batı felsefesindeki temel temel metinlerin çoğu – Platon ve Aristoteles’i düşünün. Ve Yunanca, dünya çapında konuşulan dillerdeki kelimelerin ve deyimlerin yanı sıra dilbilgisi ve sözdizimi kurallarının temelidir, bu yüzden bu kelimelerden bazıları size tanıdık gelirse şaşırmayın.
Modern Yunanca’daki en güzel kelimelerden bazılarının anlamlarını sizler için derledik. İşte bu şiirsel dilin tarihini ve dünyadaki diller üzerindeki etkilerini keşfetmek için daha ne bekliyorum dedirtecek birbirinden güzel yunanca kelimeler. Keyifli okumalar…
1) Charmolypi | χαρμολύπη
Yunanca kelimeler listemizin ilk kelimesi charmolypi. Charmolipi ifadesi etimolojik olarak, “sevinç ve keder” kelimesini ifade eder. Temelde sevinç ve keder ya da üzüntü terimlerinden oluşan bileşik bir kelimedir. Çevirmesi zor, ama acı tatlılık ve bir şey hakkında karışık duygulara sahip olma fikrini aktarıyor. Chrematoli’nin Chara (sevinç), Molos’un (hüzün) açılımı olarak yazılabileceğini söylemek daha pratiktir. Charmolipi kelimesi tam olarak tercüme edilemiyor ama yine de harika ve anlamla dolu. Biri sevinç, diğeri keder için olmak üzere iki Yunanca terimden oluşan charmolipi, yaşamın ne anlama geldiğinin tamamını kendi içinde kapsıyor. Ne de olsa neşe ve kederin çarpıcı bir karışımı değil mi?
2) Elpida | ελπίδα
Bu güzel kelimenin aynı derecede harika bir anlamı vardır. Elpis kelimesinden türeyen Elpida, umut demektir. Yunan mitolojisinde Elpis, umudun ruhu ve somutlaşmışı olarak kabul edilirdi ve genellikle bereket taşıyan genç bir kadın tarafından temsil edilirdi. Elpida , eski Yunanca ἐλπίς ( elpis ) kelimesinden geliyor ve Yunan mitolojisindeki kişileştirme ve umudun ruhu, genellikle çiçek veya bereket taşıyan genç bir kadın olarak tasvir edilir. Bugün Elpida, kadınlar için popüler bir isim aslında.
3) Ygeia | ὑγίεια
Günümüzün tıbbi bakımının kökleri antik Yunanistan’a dayanıyor. Ygeia kelimesi de tam da bu köklerden günümüze uzanıyor. Sağlık ve temizlik tanrıçası Hygieia ile bağlantılı olan kelime “hijyen” sözcüğünden türetilmiştir. Bir konuşma diline dönüşmeden önce, Modern Yunanca “Geia sou or Geia sas” deyimi -“sağlığınız” anlamına gelir- birisine iyi dileklerde bulunmak için kullanılırdı. Ygeia, aynı zamanda, sağlık için bir dilek olan Yunan selamı Yia Sou’nun bir parçasıdır.
4) Philoxenia | φιλοξενία
Yunanlıların ne kadar misafirperver insanlar olduğunu duymuşsunuzdur, eminiz . Ama bu misafirperverliğin antik Yunanistan’a kadar uzandığını biliyor muydunuz ? Doğru, Yunanlıların ataları, Zeus’un yabancıları yollarına gönderdiğini ve kutsal kişiler olarak kabul edilen yabancılara ellerinden gelen her şeyi sunmak için ahlaki bir zorunlulukları olduğunu düşünürdü . Tamam, belki otel sahibiniz ya da sokaktan yön sorduğunuz bir yabancı bugün sizi tam anlamıyla kutsal görmeyecek, ama kesinlikle size gerçekten çok dostça davranacak ve size ülkesinin misafiri gibi davranacaklar. Ayrıca konukseverliklerini tanımlamak için kullandıkları kelime, Yunanlıların antik çağda kullandıklarıyla aynıdır: “filoxenia” [filokseniːa], kelimenin tam anlamıyla yabancılarla arkadaş olmak.
5) Kalon | καλόν
Kalon kelimesi Yunanca güzel demektir. sadece görünen güzelliği ifade etmez aynı zamanda cilde bakıp görünmeyen güzelliği ifade eder. Sadece dışarıdan harika değil, aynı zamanda asil niyetlere ve onurlu bir karaktere sahip birini tanımlamak için kullanılır. Yunanca kelimeler günümüze uzanırken köklerindeki anlamlar ile hepimizi büyülüyor öyle değil mi?
6) Filia | φιλία
Birçok dil vedalaşma geleneği olarak “öpücükler” anlamına gelen bir kelime kullanır ve “filia” [filiaː] Yunanca’da tam olarak bu anlama gelir. Tahmin edebileceğinizin aksine, ister ayrılırken ister telefonu kapatmadan önce olsun, oldukça iyi tanıdığınız birine sadece “filia” diyeceğiniz açık olsa da, genellikle yakınlık anlamına gelmez. “Daha şirin” versiyonu “filakia” (kelimenin tam anlamıyla küçük öpücükler) ki burada daha sık genç kadınlar söylüyor. Yunanca “öpücük” kelimesini “arkadaşlık” [filiːa] ile karıştırmadığınızdan emin olmak da gerekiyor.
7) Meraki | µεράκι
Bu kelime tercüme edilmesi en zor olanlardan biridir; meraki ile bir şeyler yapmak, yaptığın işe “ruhunun bir parçasını” katmak demektir. Bu terimin kökü meraktır , Türkçe bir şeyi zevkle yapmak veya “aşk emeği” olarak ifade eder. Kullanım olarak bu kelime bir tutkuyu, mutlak bir bağlılığı ifade eder. Meraki ile bir şey yaptığınızda içine ruhunuzu koymuş oluyorsunuz. Şaşırtıcı bir şekilde, bu yaygın olarak kullanılan modern bu Yunanca kelime, Türkçe’de karşımıza “merak” terimi olarak karşımıza çıkıyor. Eh merak tutkuyu tutku ise emeği ve aşkı doğurur. Türkçe düşünce size de harika gelmiyor mu?
8) Peratzatha | Περατζάδα
Size Yunan kültürü hakkında bir şeyler söyleyebilecek pek çok kelimeden biri olan “peratzatha” [peratzaːða], insanları izlemenin boşta ama son derece rahatlatıcı faaliyetini ifade eder . Birçok Yunanlı bunun hayatta yapılacak en eğlenceli şeylerden biri olduğunu düşünür, bu yüzden daha önce Yunanistan’a gittiyseniz, muhtemelen birçok Atina bar ve kafesinin dışarıda masaları olduğunu fark etmişsinizdir. Bu tabii ki Yunanistan’ın gurur duyduğu muhteşem havadan yararlanmak için ama aynı zamanda siz kahvenizi veya içkinizi yudumlarken geçen insanları izlemenin garip bir şekilde hipnotik bir yanı olduğu için . Bu nedenle, aradığınız şey Yunanistan’ın otantik bir seyahat deneyimiyse, size sadece gerçekten harika bir Yunanca kelime öğretmekle kalmadık, aynı zamanda çoğu yerel şehir turunun gerektirdiği yerel etkinliklere çok Yunanca bir alternatif de öğrettik.
9) Eudaimonia | ευδαιμονία
Bu kelime, iyi anlamına gelen eu “şans” anlamına gelen tyhi kökünden oluşur . Aynı zamanda, bazılarının mutluluğun en gerçek ve en tutarlı biçimi olduğunu söyleyebileceği “memnuniyet” olarak da tercüme edilebilir. Eudaemonia olarak da yazılan bu terim, mutlu, sağlıklı ve müreffeh olma durumunu ifade eder. Basitçe söylemek gerekirse, bir insanın gerçekten geliştiği durum anlamına gelir. Bu terim için Aristoteles’e teşekkür etmeliyiz – bu kadar geniş ve derin anlamlı bir şeyi zahmetsizce açıklayan tek bir terim.
10) Aiónia | αιώνια
Bu kelime, eski Yunanca “çağ” anlamına gelen aion teriminden gelir ve İngilizce’ye belirsiz ama uzun bir zaman dilimi olan aeonu verir veya jeolojik zamanın büyük bir bölümünü tanımlar. Tam Türkçe karşılığı sonsuz olarak geçerken astronomide ve daha az resmi bağlamlarda, bir aeon bir milyar yıllık bir zaman aralığını ifade eder.
11) Parakozm | παρακοσμικος
Parakozm, eski Yunanca παρά ( pará , ‘yanında’, ‘yanında’) ve κόσμος ( kósmos , ‘dünya’, ‘evren’) sözcüklerinden gelir. Parakosmikos olarak da bilinen bu kelimenin sözlük karşılığı dünya dışı olarak tanımlanabilir. Bu iki ifade birlikte, özellikle çocukların ördüğü, ayrıntılı bir hayal dünyası anlamına gelen parakozmu oluşturur. Çocukların yaptığı bu harika şey için Yunanca’da ayrı bir kelime olması o kadar büyüleyici ki!
12) Agapi | Aγάπη
Eski Yunanca kelimeler ile aşk birçok farklı kelime ile tanımlanıyor. Agapi , sevginin en yüksek biçimi olarak kabul edilir – iki partnerin birbirine olan sevgisi, ebeveynleri ve çocuklarını birleştiren sevgi, hatta insanların Tanrı’ya olan sevgisi ve tam tersi. Modern Yunanca kelimeler içerisinde bulunan erotas (έρωτας ) terimi daha çok romantik veya cinsel bir doğaya sahip, samimi aşk anlamını taşırken, filia ( φιλία ) sevgi ve dostluk anlamına gelir. Anlam bakımından agapiden ne farkı var diye düşünülebilir. Agapi’yi diğerlerinden ayıran şey, onun sevginin en saf hali olmasıdır. Agapi veya a-ga-pee, aşk için kullanılan birçok güzel Yunanca kelimelerden biridir.
13) Kairos | καιρός
Yunanca zaman kelimesiyle yakından ilişkili olan chronos , kairos , saatlerin ve yılların bir ölçüsünden daha az zamanda özel bir anın kabul edilmesidir. Eylem için olgun, mükemmel anın fikridir. Her şeyin zahmetsizce yerine oturması için mükemmel atmosferi yaratan, doğru zamanda ve doğru yerde, kısacık doğru an, Kairos’tur. İngilizce serendipity terimi şanslı bir gelişme olsa da, Kairos tesadüften yararlanıyor. Her şeyin birbirine bağlı olması büyüleyici değil mi!
14) Yia Mas | Για εμάς
Muhtemelen tahmin edebileceğiniz gibi, “yia mas” [jaː mas] aynı zamanda sağlık için bir dilektir, ancak bu sefer bizim. Yia sounun aksine, “yia mas” bir selamlama değil, biz Yunanlıların elimizdeki bir bardak alkolü yudumlamadan önce yaptıkları standart kadeh kaldırmadır. Yani dünyaca ünlü Atina gece hayatını keşfetmeyi planlıyorsanız , bu büyük olasılıkla çok duyacağınız bir tabirdir. Biri size “yia mas” diyerek kadeh kaldırırsa, karşılık verin ve tadını çıkarın. Oldukça kolay, değil mi? Atina’nın gece hayatının tadını çıkarır ve barlara atlarsınız – ve muhtemelen Yia Mas’ı defalarca duyar ve söylersiniz!
15) Philoteimos | φιλότιμο
Tercümesi zor olan başka bir kelime ise bir dizi erdemi kapsayan filotimo’dur : onur, özveri, görev, cesaret, gurur ve dürüstlük. “Şeref dostu” veya “şeref sevgisi” anlamına gelen filotimo , kendi çıkarına olmasa bile, bir zamanlar şerefli ve erdemli olanı ifade eder. Uzun zamandır Yunan erdemlerinin en yüksekleri arasında sayılmasına rağmen, ilk yazılarda olumsuz çağrışımlar taşıyordu.
16) Chalará | χαλαρά
En genel anlamı ile halara “sakin ol” anlamına gelir. Sözlük anlamına bakıldığında ise gevşemek, rahatlamak anlamındadır. Genellikle kuzey Yunanistan’ın Selanik şehri ile ilişkilendirilen – Atina’ya göre soğuk atmosferiyle tanınan – chalara , “rahatlamış” ve “gevşemiş” anlamına gelen bir yaşam tarzını ifade ediyor.
17) Nostalji | Νοσταλγία
Nostalgía, eve dönüş anlamı taşıyan nostos ve bir şeyin ağrısı, verdiği acı anlamındaki algos kelimelerinden türemiş yunanca kelimelerden biridir.
Verdiği anlam ise anlaşıldığı gibi eve dönüş anlamına gelen nostos ile donuk bir ağrı, özlem anlamına gelen algos’un birleşimi. Birlikte, geçmiş zamanlara yönelik derin bir özlem veya hüzünlü bir sevgi anlamına gelen nostalji yaratırlar – özellikle geçmişte sahip olunan ancak artık sahip olunmayan bir şey hakkında konuşurken veya anarken kullanılır. Ah nostalji!
18) Petricho | πετρίκο
Yunanca kelimeler listemize çok bilindik ve her dildeki anlamı da benimsenmiş bir kelime ile devam ediyoruz: petríko. Anlamı, yağmurun ilk damlasının ona değdiği toprak kokusu. Gözlerinizi kapatın ve yağmurun yeni başladığını hayal edin. Yağmurun ilk damlaları kuru zemine değdiğinde, duyularınıza topraksı bir koku geliyor – tanıdık geliyor mu? Bu harika dünyevi aromaya petrichor denir ve Yunanca taş, petra ve mitolojik Yunan tanrılarının kanı olan īchōr kelimesinden oluşur. Özellikle uzun bir kuraklık döneminin ardından kuru zemine yağmur yağdığında üretilen hoş toprak kokusuna atıfta bulunur. Kelime Yunanca petra (taş) ve īchōr (Yunan tanrılarının kanı ) kelimelerinden oluşuyor.
19) Elefteria | Ελευθερία
“Özgürlük” anlamına gelen eleftheria , özellikle kölelikten kurtulma durumunu ifade eder. Özüne bakıldığında Eleftheria nazik ve hoştur; özgür ruhludur ve kolayca ezilemez. Sınırlı zihinleri ve tutumları olan insanları takdir etmez. Osmanlı yönetimine karşı Yunan direnişinin şarkılarına konu olan bu kelimeyi Yunan ulusal sloganı – Eleftheria i thanatos (Özgürlük ya da ölüm) kelimesini görebilirsiniz.
20) Filokalist | Φιλοκαλιστ
Philokalist veya Philocalist, her şeyde güzellik görmeyi başaran bir kişiyi tanımlamak için kullanılan Yunanca bir terimdir. Filokalist, özünde bir güzellik aşığıdır, hayatı değerli kılan küçük şeylerin güzelliğini takdir eden kişidir. Güzel bulunan insan değil, bir ağaç, bina ya da manzara olabilir. Kısaca güzel görünen her şeyin aşığız diyor bu terim bizlere. Müthiş!
21) Efharisto | Ευχαριστω
Efharisto, ‘teşekkür ederim’ anlamına gelen Yunanca bir kelimedir. Minnet duyduğunu, verilen şeyden hşnut olduğunu içten olarak belirtmek istediğinizde kullanabileceğiniz bir kelime Efharisto. Yunanistan’a seyahat ediyorsanız ve sadece bir kelime öğrenmeniz gerekiyorsa, bırakın bu olsun. Bu, yerel halkla yeni sohbetler açacak ve Yunanlıların size yağdırdığı tüm philoxenia’dan zevk aldığınızı bilmelerini sağlayacak!
22) Kalimera | Καλημέρα
“Kalimera” [kalimeːra] başka bir süper faydalı ve güzel yunanca kelimemiz. Muhtemelen Yunancaya dair bildiğimiz en net kelime bu. Kalimera tam anlamıyla “iyi günler” anlamına gelir. Teknik olarak, 12:00’ye kadar kullanmanız gerekiyor , bundan sonra “kalispera” [kalispeːra] – yani “iyi günler” demek tercih edilir. Bu ayrım İngilizce’nin Good Morning – Good Afternoonu arasındaki fark gibi düşünülebilir. Her iki kelimenin de telaffuzu oldukça kolaydır, bu nedenle Atina tur rehberinizi veya yeni tanıştığınız Yunan restoran sahibini etkilemek istiyorsanız, sohbete gelişigüzel bir ‘kalimera’ veya ‘kalispera’ atmak muhtemelen sırtınızı sıvazlayacaktır.
23) Ataraxia | Aταραξία
Ataraxia’nın edebi çevirisi, sakin bir sakinlik halidir. Ancak Yunanca ataraxia kelimesinin gerçek çevirisi, kayıtsızlıktır. Kullanımı ise zihnin stres ve kaygı gibi duygusal rahatsızlıkların prangalarından kurtulduğu nihai bir özgürlük durumunu ifade etmek için kullanılır. Ah, rüya!
24) Parakalo | παρακαλο
Efharisto’ya verilen yanıt, parakalo, “hoş geldiniz” kelimesinin modern Yunanca karşılığıdır. Ama hepsi bu kadar değil! Yunanlılar tek bir terime birkaç anlam yüklemeyi severler. Yani parakalo, hoş geldiniz anlamı ile birlikte lütfen anlamına da gelir. Efharisto ve parakalo arasında artık teşekkür ederim, hoş geldiniz ve lütfen diyebilirsiniz – kibar bir turistin kutsal üçlüsü!
25) Empyrean | Ουράνιος
Evet Yunanca kelimeler listemizin sonuna geldik. Kapanış için şahane bir kelime seçtik: Empyrean. Kökenini modern Yunancada ateş içinde veya yanmakta olan empyros kelimesinden alıyor. Kullanımı ise Eski Yunan kozmolojilerinde, cennetteki en yüksek yere Empyrean denmesinden geliyor. en temel anlamıyla cennet olarak tanımlansa da bazı kaynaklarda göğün en yüksek noktası, gök kubbe olarak da geçiyor. Terimin kendisi kozmik bir duyguyu çağrıştırıyor, öyle değil mi?
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap