Gaudi eserleri, bir şehirden beslenen daha doğrusu bir şehirden doğan eserlerdir. Öyle bir şehir düşünün ki içine giren herkesi büyüleyen bir derinliğe sahip olsun. İspanya’nın asi çocuğu Barcelona, tam olarak böyle bir şehir desek yanılmış olmayız. Yalnızca İspanya tarihi ile değil insanlık tarihinde kilometre taşlarından olan bir şehirden bahsediyoruz. Sanat, politika, mimari ve kültürel yaşamın en canlı örneklerine ev sahipliği yapmasıyla ünlüdür Barcelona.
Antoni Gaudi’de bu şehirde doğan ve hayatını bu şehri süslemeye adayan bir yaratıcı. Sanatın merkezi yaratım sürecine bağlı ise şüphesiz Gaudi bunu en iyi yapanlar arasındadır. Doğup büyüdüğü şehri adeta filizlendiren bir sanatçı olduğu su götürmez bir gerçektir. Zanaatkar bir ailenin üyesi olan bu genç, aldığı eğitimin ardından ömrünü Barcelona’nın hizmetine adar.
Olgunlaşmasını sağlayan Art Nouveau akımı ile birlikte sanatsal bir deha pelerinini de sırtlar. Kimine göre çılgın kimine göre ise kendi tarihinin en büyük sanatçısı olarak nitelendirilmektedir. Bu anlamıyla Gaudi’ye ve eserlerine daha fazla yaklaşmanın vakti geldi diyebiliriz.
Art Nouveau: Gaudi Eserlerinin Yapı Taşı
Sanat akımları çoğu zaman bir öncüllük ve ardıllık ilişkisi içerisinde ele alınmaktadır. Belirli bir sanat akımından bahsederken çoğunlukla öncülünü geliştirmesi veya tamamen reddetmesi ön plandadır. Art Nouveau ise bu durumun biraz dışında bir örnek olarak karşımıza çıkıyor. Kelime anlamı itibarı ile ‘Yeni Sanat’ anlamına gelen bu kavram, esasında geçmişe dönüşü aramaktadır. Geçmişe dönüşten kastımız ise barok mimariyi tekrar canlandırma arzusu olarak dikkat çeker.
Akılcılığın ve sağduyunun mutlak egemenliği altında kalmayı reddeden Art Nouveau, gotik dönemin arayışı içindedir. Katalan mimari deha Gaudi’yi etkileyen de bu durum olur. Her şeyin endüstriyel formlara büründüğü günlerde Gaudi, doğa ile bütünleşmenin yarar sağlayacağını düşünür. Makine dokunuşları yerine öznel dokunuşların hakimiyetine inanır. Orta Çağ sanatçılarının eserlerinde taşıdığı öznel yorumu devam ettirmenin elzem olduğunu savunur. Bu anlamıyla mimaride gotik bir yönelim ağır basmaya başlar. Vakit kaybetmeden mimari tarihe ve insanlığın ortak hafızasına kazınan Gaudi eserlerini incelemeye başlayalım.
Gaudi Eserleri
1) Kutsal Aile – La Sagrada Familia
La Sagrada Familia, Gaudi eserleri arasında olgunlaşma dönemi örnekleri arasında yer alır. Aynı zamanda bir bazilika olan yapının, kendine ait sıra dışı bir hikâyesi olduğunu da belirtelim. Antoni Gaudi’den bahsederken şüphesiz ilk akla Kutsal Aile gelmektedir. Bu durumun temelinde yaratıcının mutlak yeteneğini ortaya koyması dikkat çeker. Lakin yalnızca yetenek değil aynı zamanda bazilikanın gizemli bir nosyonu da bulunur.
Bir süre Gaudi’nin kişisel yorumu ile bezenen yapı, ustanın ani ölümünün ardından kamuya açılır. Böylece La Sagrada Familia’nın şehrin ortak seferberliği ile bitirilmesi amaçlanır. Ayrıca Gaudi’nin deha perdesini aralamanın yarattığı çeşitli güçlükler de inşa sürecini sekteye uğratır. Bu nedenle yapı henüz son formuna ulaşmamıştır. Gaudi’nin bazilikada bıraktığı sır belki de budur, kim bilir. Sonsuz bir form ve estetik arayışı. La Sagrada Familia, şüphesiz bir şehrin belleğini ve doğasını canlı tutmanın kaynakları arasında yer almaktadır.
2) Gràcia’nın İncisi: Casa Vicens
Her sanatsal dehanın toplum ya da dönemin otoriteleri tarafından anlaşılmadığı anlar olmuştur. Kimisi için bu durum ömür boyu sürmüştür kimisi içinse kısa bir süre. Gaudi eserleri arasında Casa Vicens, bu anlama sahip yaratımlar arasındadır. Ayrıca ustanın ilk eseri olma özelliğini de taşır. Gràcia kentinin varlıklı ailelerinden Vicensler için konut olarak tasarlanan yapı, Gaudi’yi tarih sahnesine çıkartır.
Gaudi bu yapıyı tasarlarken İspanya’nın tarihsel geçmişini de göz önünde bulundurarak hareket eder. Endülüs Emevileri’nin bıraktığı mirasın izlerinden de etkilenmiştir. Ayrıca doğu mimarisinin de çeşitli formlarını bu yapıda bulmak mümkündür. İşleme, oyma ve kabartma gibi pek çok estetik tercihe ev sahipliği yaptığını da belirtelim. Kendi döneminde anlamsız bir yapı olmakla suçlansa da günümüzde Gràcia’nın incisi olduğuna şüphe yok.
3) Palau Güell
Palau Güell, Gaudi eserleri arasında bir dizi grup eserin arasında yer almaktadır. Katalonya’da yaşayan varlıklı sanayici Eusebi Güell için Gaudi’nin özel olarak tasarladığı yapıdır. Gaudi, Güell için yalnızca bu yapıyı değil beraberinde pek çok yapıyı da yaratmıştır. Bu yapılar günümüzde Barcelona kentinin çeşitli bölgelerinde yer almaktadır.
Palau Güell aynı zamanda UNESCO tarafından korunan ‘Antoni Gaudi’nin Eserleri’ listesinde de yer almaktadır. Bir aile için oldukça gotik olarak tasarlanan Palau Güell, Art Nouveau akımının da incileri arasındadır. Pencere ve kapıları mazgalı andıran yapının, üzerinde kullanılan işlemeleri de oldukça dikkat çekicidir.
4) Güell Parkı – Park Güell
Güell Parkı, yine Eusebi Güell için yaratılan Gaudi eserleri arasında yer almaktadır. Günümüzde kamuya açık bir alan olarak kullanılmaktadır. Güell Parkı aynı zamanda büyüleyici bir atmosfere de sahiptir. Çok devasa bir alana yayılmasa bile mimari incelik ve dokunuşlardan ortaya çıkan bir eserdir.
Rengarenk mozaikler ile süslenen yapı, 20. yüzyılda Barcelona şehrine armağan edilmiş bir hazine gibidir. 2007 yılında ortaya çıkan toplumsal olaylarda hasar görse de tekrar restore edilerek kamuya açılmıştır. Yolunuz Barcelona’ya düşerse Gaudi’nin cenneti andıran bu parkına mutlaka uğramanızı tavsiye ederiz.
5) Casa Milà (La Pedrera) – Taş Ocağı
Tarih boyunca pek çok yapı güzelliği ile nam salan kadınlar için üretilmiştir. Casa Milà ise bu durumu tersine çeviren yapılar arasında yer almaktadır. Antoni Guadi eserleri arasında bir erkeğe adanması ile tanınmaktadır Casa Milà. Roser Artells ismindeki bir kadının evlendiği Pere Milà isimli erkek için inşa edilen bir yapıdır. Lakin bu özelliğinin dışında Gaudi’nin tüm sanatsal misyonunu da ortaya koymasıyla dikkat çeker.
Bir iş hanı olarak kullanılan yapının dış cephesi peri bacalarını andıran bir estetiğe sahiptir. Gaudi eserlerinin çoğunda karşılaştığımız oyma, kabartma ve süsleme gibi ayrıntılar burada da karşımıza çıkar. Ayrıca taştan olan yapı, Akdeniz’i de andıran bir kimliğe sahiptir. Dış hatları dalga kıvrımlarından ve deniz yosunlarından oluşmaktadır. Gaudi bu eseri sırasında kendi sanatsal fantazyasının en ileri seviyelerine ulaşmıştır.
6) Güell Pavilyonu
Güell Pavilyonu, Gaudi eserleri arasında mitolojiden renk cümbüşüne varana dek pek çok özelliği barındırır. Yapı hem Art Nouveau özellikleri hem de Mudejar sanatının kimi özelliklerini temsil eder. Bu anlamıyla Gaudi’nin tek bir forma bağlı kalmadan yaratım sürecini gerçekleştirdiğini söyleyebiliriz. Yapı aynı zamanda mitolojik bir mirasa da ev sahipliği yapar. Yapının kapısında asma şekilde bulunan ejderhanın, Herkül’ün mağlup ettiği mitolojik yaratık Ladon olduğu söylenir.
Tam anlamıyla harikalar diyarını andıran bu yapı, Gaudi’nin hayal gücünü anlamamıza yarar sağlar. İşlemelerin ince dokusu ve mozaiklerin bütünselliği büyüleyici bir görünüme sahiptir. İçerisinde çeşitli köşkler, ahır, çeşmeler ve mozaik kapılar bulunmaktadır. Bu yapıların her biri Akdeniz mimarisine adanmış bir yaratım olarak dikkat çeker.
7) Teresano Koleji
Teresano Koleji, Gaudi’nin dini inançları ve mimari tarzının buluştuğu bir eserdir. Neredeyse radikal bir Katolik olan Gaudi, bütçesiz bir şekilde bu okulu yapmaya karar verir. Diğer büyük yaratımlarında olduğu gibi yüksek bütçeler yerine oldukça sade bir bütçe karşılığında işi alır.
Bu projede temel amacı Katolik inancı ile Art Nouveau temellerini buluşturmaktadır. Nitekim amacını gerçekleştirir de. Gotik mimarinin bir kopyası olarak değil tam olarak devamı olarak bu projeyi sırtlanır. Teresano Koleji, kubbe ve dikitleriyle dikkat çektiği gibi aynı zamanda atmosferi ile de göz kamaştırır.
8) Bellesguard Malikanesi – Casa Figueres
Bellesguard Malikanesi, Gaudi eserleri arasında en eski tarihsel geçmişe sahip olanlar arasındadır. Nesiller ve çağlar açıp kapatan bir malikane olduğunu söylesek yanılmış olmayız. Birçok ailenin yaşadığı, elden çıkardığı ve başka ailelere ev sahipliği yapmasıyla ün salmıştır. Aynı zamanda pek çok ailenin trajedisini hazırladığını da ekleyelim. Bir diğer adı ‘Güzel Manzara’ olan bu malikanenin peşin olarak tarihe direndiğini belirtelim. Aragon Kralı’nın şerefine yapılan ve aynı bölgede inşa edilen orta çağ kalesi, malikaneye örnek olur.
Gaudi, Jaume Figueres’in satın aldığı mülkü bugünkü formuna sokar. Lakin Figueres ailesinin bu yapıda fazla zaman geçirme fırsatı olmaz. Bu yapıyı bitirebilmek için tüm imkanlarını zorlarlar. Ancak Guilera ailesi bu yapıda yaşama fırsatına sahip olur. Günümüzde kamuya açık bir alan olan yapı, yine Guilera ailesinin isteğine bağlı olarak restore edilmiştir. Yapının her yanında Gaudi’nin sanatsal ve özgün dokunuşlarını bulmak mümkündür.
9) Colonia Güell Türbesi
Colonia Güell Türbesi, Eusebi Güell tarafından Gaudi’ye yaptırılan mimari yapıların bir diğeridir. Barcelona yakınlarında yer alan bir kasaba olan Colonia’nın içerisinde yaptırılan türbedir. İlk olarak belirtmek gerekir ki Colonia Güell’de La Sagrada Familia gibi yarım kalan eserler arasındadır. Ekonomik imkansızlıklar sebebiyle Gaudi bu yapıyı yarım bırakmak durumunda kalmıştır. Lakin Gaudi ve mimari tarih için olumlu yanı ise; Gaudi’nin burada kullandığı ‘arkitektonik’ yöntemlerin La Sagrada Familia’da kullanılmış olması.
Her ne kadar yarım kalan bir yapı olsa da Gaudi’nin yaşamı için büyük öneme sahiptir. Çünkü insanlık tarihine armağan ettiği en büyük eserine öncülük etmesine yarar sağlamıştır. Türbe, aynı zamanda bir mahzeni ve bulmacayı da andırmaktadır. Odalar ve yapılar arasındaki geçişler yine Gaudi’nin fantazyasının en ileri örnekleri arasında yer almaktadır.
10) Sagrada Família Okulları
La Sagrada Familia muhteşem bir sanatsal dehanın ürünü olarak karşımıza çıkar. Gaudi bu yapıyı tasarlarken, pek tabii yapıyı yükselten emekçilerde tarih yazar. Muhteşem aklın ürününü aynı muhteşemliğe sahip elleri ilen örer emekçiler. Bu anlamıyla Gaudi’nin La Sagrada Familia’da çalışan işçiler için bir şey yapması gerekir.
O da işçi çocukları için ek bir yapı tasarlamaya karar verir. Oldukça ince ve sade dokunuşlar ile yaratılan yapı, adeta birer Hobbit evini andırmaktadır. Yapımında tüm Gaudi eserlerinde olduğu gibi Orta Çağ mimarisi esas alınır. Tam anlamıyla gotik olmayan yapı, birbirine kenetlenen dokusuyla dikkat çeker.
11) Casa Calvet
Casa Calvet tıpkı Güell yapılarında olduğu gibi Gaudi’nin ticari olarak ürettiği eserler arasında yer almaktadır. Ticari dediğimize bakmayın, bu yapıların her biri UNESCO tarafından bugün korunmaktadır. Tekstil zengini Calvet ailesi için tasarlanan yapı, Barcelona’nın en sık ziyaret edilen bölgeleri arasındadır. Tamamen sahiplerine ithaf edilmiş bu yapı, her bir parçasında aileye ait özellikler taşır. Pek tabii Gaudi’nin mimari dokunuşları bu özellikleri sonsuz kılmaya yarar sağlar.
Binanın balkonlarından, pençelerine ve genel dokusuna dek her bir parçası detaylı bir şekilde tasarlanmıştır. Binanın girişinde bulunan bobinler, ailenin tekstil faaliyetini andırır. Ayrıca selvi, zeytin ağacı ve çeşitli boynuzlar ile Katalan tarihine de göndermeler yapılmaktadır. Casa Calvet bu açıdan bakıldığında ustanın en şaşaalı işleri arasında kendisine yer bulmaktadır.
12) Casa Batlló – Casa dels ossos (Kemiklerin Evi)
Casa Batlló, Gaudi eserleri arasında merkezi öneme sahip olanlar arasında yer alır. Bu merkezi özelliğini hem Barcelona’nın göbeğinde olmasında hem de detaylarında görmek mümkündür. Sonradan Gaudi tarafından restore edilen ve form verilen yapı, sahip olduğu estetik ile göz kamaştırır.
Mitolojinin ve Akdeniz’in buluştuğu Casa Batlló, mozaik işlemeleri ile dikkat çeker. Binanın tepesinde bulunan ek yapı bir ejderhanın pullu derisini simgeler. Binanın genel hatlarına yayılmış mozaikler ise yoğun olmayan bir renk sistemini oluşturur. Uzaktan bakıldığında ise hiç kuşkusuz bir korsan gemisi ile yüz yüze geldiğinizi düşünebilirsiniz.
This post is also available in: English Français Español Deutsch
Yorumlar (0) Yorum Yap