Taze toprak kokusunu veren yağmuru sever misiniz? Sürpriz! Aslında bu topraktan gelen bir koku değil. 🙂 Kokunun aslında adı Yunanca “petra” sözcüğünden gelen “petrichor”dır. Bu tanrıların damarlarından kan gibi akan sıvı manasına gelen “ichor” anlamına gelmektedir.
Petrichor üç bileşenin harmanlanmasıyla meydana gelir:
1) Toprakta yaşayan bakterilerin salgıladığı aromalar
2) Bitki esaslı yağlar
2) Bitki esaslı yağlar
3) Ozon
1) Toprakta yaşayan bakterilerin salgıladığı aromalar
Aktino bakteriler toprakta yaşayan bir bakteri türü olup, geosmin adı verilen organik bir bileşimi salgılarlar. Geosmin, farklı toprak aromalarını oluşturur ve pancarlara toprak tadını verir. Bakteriler spor ürettikleri zaman bu bileşiği salgılarlar.
Yağmur yağdığı zaman, yağmurun yere indiği kuvvet, bu sporların ve aromatik bileşiklerin havaya karışmasını sağlar. Biz de daha sonra bunları teneffüs ederiz. Araştırmalar insan burnunun geosmine karşı aşırı duyarlı olduğunu da ortaya koymuştur.
2) Bitki esaslı yağlar
Bazı bitkiler kurak dönemlerde yağ salgılarlar ve yağmur yağdığında bu yağlar havaya karışır. Bu yağların tohumun çimlenmesi için kurak dönemlerde su kaynaklarının kıtlığına karşı bir önlem mekanizması olarak salgılandığı düşünülmektedir.
3) Ozon
Birisi yağmurun kokusunu alabildiğini söylediğinde, muhtemelen bunun sebebi “ozon” dur. Bir yıldırımın elektrik yükü atmosferdeki oksijen ve azot moleküllerini parçalayabilir ve çoğunlukla bu durumda nitrik oksit (NO) meydana gelir. Bu nitrik oksit atmosferdeki diğer kimyasallarla etkileşerek keskin bir kokuya sahip olan klor gazını andıran ozonu açığa çıkarır. Belki de yaklaşan bir fırtınadan kaynaklı bir rüzgar ozonu bulutlardan kişinin burun deliklerine getirmiş olabilir. 🙂
