Sentetik, doğal yollar ile değil beşeri üretim ile oluşturulan yapay yani suni maddelere denir. Endüstri ve bilim aracılığıyla da hayatımızın içerisinde fazlasıyla suni ürün bulunmaktadır. Örneğin; plastik ürünler ve ilaçlar sentetiktir. Doğal hammaddelerden daha ucuz ve kolay erişilebilir olması nedeniyle, sentetik ürünlere erişim daha kolaydır.
Sentetik boya, sentetik saç, sentetik deri, sentetik kumaş, yakıtlar, sentetik mücevherler hayatımızda kendisine kolaylıkla yer bulur. Nitekim cam gibi doğal yollar ile elde edilen ürünlerin sentetikleri de bulunur. Bu içeriğimizde farklı alanlardaki sentetik ürünlerden örneklere yakından bakıyoruz.
Endüstriyel Sentetik Maddeler
Günlük hayatımızın her köşesinde kimyasal bileşenlerle ya da petrol ürünü olan plastik ile üretilen bir çok suni ürünü kullanmaktayız. Gün içerisinde bu kadar çok yapay maddeye maruz kalmak ve bu maddeleri kullanmak iste çağımızda oldukça normal bir durum. Büyük endüstriyel alanlarda kullanılan yapay maddelerden bazılarına yakından bakalım.
Sentetik Boya
Doğada bulunan renk verici maddelerin başında kökler gelir. Bu boyalar, organik boyadır. Dayanıklılığı azdır, su ile dağılabilir. Suni boyalarda ise durum daha farklıdır. Kimyasal işlemler ile elde edilen pigmentler amaçlarına göre değişkenlik gösterir. Kozmetik saç boyaları, duvar boyaları, sanat amacıyla kullanılan yağlı boya gibi boyalar büyük ölçüde sunidir.
Sentetik Kumaş
Hayvanların tüylerinden ya da bitkilerin liflerinden elde edilen iplikler, kumaşa dönüştürülür. Aynı işlem, sentetik iplikler için de geçerlidir. Doğal yollarla elde edilen iplikler de kimyasal işlemlerle suniye dönüştürülebilir. Viskoz, penye, lateks gibi kumaşlar yapay kumaşlara örnek sayılabilir.
Mücevher
Mücevher için kullanılan doğal taşlar, suni olarak da üretilebilir. Özellikle doğada az bulunması ile değerli olan elmasın sentetiği oldukça yaygındır. Elmas fiyatının çok altında bulunan pırlantalar, genellikle yapaydır.
Suni Deri
Poliüretandan elde edilen suni deriler, tekstil endüstrisinde oldukça kalıcı bir yere sahiptir. Ayakkabı, aksesuar, çanta ve giysiler dışında mobilya kaplamaları için de kullanılır.
Saç ve Tırnak
Kozmetik hizmetlerin genişlemesi ile beraber suni saç ve tırnak üretimi de günümüzde sıradan bir olay haline gelmiştir. Saç boyunu uzatmak amacıyla kullanılan ek saçlar, peruklar sentetik olarak üretilebilir. Aynı şekilde, manikürcülerde tercih edilen jel tırnak da sunidir.
Yakıt
Suni ham petrol, kuyudan çıkartılan ham petrolle aynı yapıya sahiptir. Rafine edilmesiyle dizel, benzin, kerosen gibi petrol türevleri üretilir. Suni ham petrol üretimi çevreci bir yöntem değildir. Üretilmesi sırasında, oldukça fazla karbondioksit salınımı gerçekleşir.
Hammadde olarak kullanılan doğalgaz, kömür, biokütle ve kentsel atıkların, kaynaklar çok yüksek sıcaklıklara ve basınca maruz kalmasıyla bir gaz karışımı elde edilir. Bu karışım, zararlı gazlardan arındırılırak ve yoğunlaştırılırak sıvı hale getirilir. Sıvılaşan gaz, tekrar ısı ve basınç ile katalizörler yardımıyla tepkimeye sokulur. Çeşitli işlemlerden sonra benzin, dizel, endüstriyel yağlar vb. üretilir.
Plastik
Plastik doğada bulunmadığı için halihazırda sunidir. Doğada bulunan elementlerin insan müdahalesi ile elde edilir. Plastik, diğer ham maddelere nazaran daha ucuzdur. Hızlı ve kolay imalatı olması sebebiyle sıklıkla tercih edilirler. Ambalaj sektörü, beyaz eşya, otomotiv, yapı, elektronik ve medikal gibi pek çok sektörde kullanılmaktadır.
Sentetik Maddelere Bağımlı Olan Bir Diğer Alan: Bilim
Sentetik üretimde bilimin rolü, kaçınılmaz bir gerçektir. Her ne kadar hayatın ortasında olduğu bilinmese de bilim sayesinde sentetik kavramı hayatımızın merkezinde görünür olmaktadır.
Elementler
Dünya’da doğal olarak bulunmayan veya eser miktarda bulunan elementler deneyler aracılığıyla elde edilmiştir. Periyodik tabloda bulunan otuz beş adet element, suni olarak üretilmiştir. Bu sonradan elde edilen elementlere örnek; plütonyum verilebilir.
Kimya
Kimyasal sentez, bir ya da daha fazla ürünü üretmek amacıyla kimyasal reaksiyonların kullanılmasıdır. İnorganik ya da organik olabilir. Gündelik hayatımızdaki örneği; sıklıkla kullandığımız deterjanların ve kozmetiklerin içeriklerinde, kimyasal sentez ile elde edilen maddeler kullanılmasıdır.
Biyoloji
Sentetik biyoloji yeni biyolojik parçalar, cihazlar ve sistemler yaratmayı veya doğada zaten bulunan sistemleri yeniden tasarlamayı amaçlayan çok disiplinli bir araştırma alanıdır. Biyolojik bilgisayarlar, biosensörler, GDO ve aşı da bu disiplinin ürettiklerine örnek gösterilebilir.
İlaç Endüstrisi
İlaç endüstrisi, yapay üretim denilince ilk akla gelen sektördür. Doğada bulunan ya da suni olarak üretilmiş maddelerin, kimyasal yollarla başka bir suni ürünün (yani ilaçlar) elde edilmesi bu sektör içerisinde gerçekleşir. Özetle sentetik, doğada bulunan maddelerin taklidi ve doğada bulunmayan maddelerin üretilmesine denir.
Yapay Zeka Mühendisliği Nedir?
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap