Oynarken oldukça zevkli izlerken ise heyecanı en doruklarda yaşatan bir takım oyunu olan hentbol nedir, nasıl oynanır, tarihçesi nedir, hentbol hangi kurallara göre oynanmalıdır, Türkiye hentbolunun tarihsel gelişimi ve imza attığı başarılar nelerdir, hentbolun yararları nelerdir gibi hentbola dair tüm bilgilere bu yazımızda ulaşabilirsiniz.
Hentbol nedir?
Hentbol ülkemizde yeni yeni popüler olmaya başlayan basketbol ve futbolun karışımı olan bir spor türüdür. Sporcuların takım olarak oynadıkları bu oyun adını oynanış şeklinden alır. Hentbol; toplamda 14 kişi ve sahada 6 oyuncu 1 kaleciyle oynanan bir takım oyunudur. Bu sporun temel prensibi sıçrayarak atış yapmaktır. Bu hareketlerle oyuncuların oyundaki temel hedefledikleri rakip takımın kalesine topu isabet ettirmektir.
Hentbolun Tarihsel Gelişimi
Hentbol dünyanın en eski spor dalları arasında kendine yer bulmaktadır. Dünya tarihinin en eski uygarlıklarında bile hentbol ve türevi oyunların oynandığı bilinmekte iken Antik Yunan filozoflarından olan Platon ve aynı şekilde Antik Yunan dönemine ait ozanlardan olan Homeros’un eserlerinde yer verdiği tıpkı hentbolda olduğu gibi topla ve elle oynanan spor müsabakalarına yer verilir.
Hentbolun tarihi insanlık tarihi kadar eski olmakla birlikte şu andaki hentbol formatına benzeyen formata ilk olarak Danimarka’da rastlanır. Danimarka’da günümüzdeki kurallara oldukça yakın şekilde oynanan hentbolun isim kökeni de Danimarka’ya aittir. Hentbol Dancada ‘’el topu’’anlamına gelen ‘’haandboll’’ bu isimle 19.yy’ın ortalarında Avrupa’ya da yayılmaya başlar. Bu yayılmayla birlikte Avrupa’nın birçok bölgesinde küçük topluluklar şeklinde oynanmaya devam eden bu spor dalının kuralları 1896 yılında yazıya dökülmüştür.
Hentbolun kurallarını ilk yazan kişi Danimarkalı Holger Nielsen’dir.
Hentbolun kurallarını ilk yazan kişi hentbolun temellerinin atıldığı Danimarkalı spor insanı olan Holger Nielsen’dir. 1896 yılında Nielsen tarafından yazılan bu kurallar 8 yıllık bir aranın ardından yayımlanır. Hentbolun gelişimi tüm hızıyla devam ederken 1925 yılında Almanya ve Belçika arasında dünyanın ilk milletlerarası hentbol oyunu oynanır. Bu gelişmeyle birlikte evrensel niteliğe kavuşan hentbol bir yıllık bir aranın ardından ilk federasyonuna sahip olup çalışmalarına bu şekilde devam etmiştir.
Uluslararası Hentbol Federasyonu(IHF) , bu spor dalının kurallarını ve sistematiğini, oynama koşullarını net bir şekilde belirledikten sonra bazı sınırlandırmalarla birlikte hentbolun standartları belirlenmiştir. Bu gelişmenin ardından dünya üzerinde oynanan tüm hentbol müsabakaları Uluslararası Hentbol Federasyonu’nun belirlemiş olduğu standartlar altında oynanmaktadır.
Berlin’de 1936 yılında ilk kez Olimpiyatlar düzenleniyor.
1936 yılında ilk kez olimpik bir spor olarak Berlin Yaz Olimpiyatları’nda kendine seyirci bulmuştur. Daha sonra bu ilklere yenisini de ekleyerek 1938 yılında ilk kez dünya kupası tecrübesini yaşamıştır. Hentbol Dünya Şampiyonası, hentbol tarihi boyunca bazen 4 bazen 5 yıl arayla düzenlenmektir. Günümüzde ise bu heyecanlı şampiyona 2 yılda bir düzenlenmektedir.
Hentbol spor salonlarıyla tanışıyor.
1934 yılına kadar tamamen açık havada ve çim sahalarda oynanırken bu yılda Danimarka ve İsveç hentbol karşılaşmasının spor salonunda oynanmasıyla Kopenhag’ta ilk kez spor salonunda oynanan bu spor dalı bu gelişme sayesinde kapalı spor salonuna taşınmış olur. Bu gelişmenin ardından hentbol bir salon sporu niteliği kazanmış olur.
Türkiye hentbolunun salonlarla tanışması daha uzun yıllar alır. Türkiye’de yaklaşık 40 yıl açık alan sporu olarak kendine seyirci bulan hentbol, 1975 yılında spor akademisyeni Yaşar Sevim’in, Avrupa’da yaptığı bazı araştırmalar neticesinde hentbolun Türkiye spor salonlarına taşınması için gerekli adımlar atılır. Daha sonra gerekli çalışmalar yapılır ve kurallar belirlenir. Bu gelişmeden sonra hentbol Türkiye’de bir salon sporu olarak oynanmaya başlar.
Hentbol Oyun Kuralları:
1) Hentbolda Oyun Alanı
Hentbolda oyun alanı 40 m x 20 m boyutlarında iki kale sahasını da içine alan dikdörtgen şeklindedir. Hentbolda oyun alanını çevreleyen bir emniyet alanının olması gerekir. Bu emniyet alanının ölçüleri kale çizgilerinden başlayarak en az 2 metre ve kenar çizgilerinden başlayarak en az 1 metre genişliğinde olması gerekir. Hentbol karşılaşması boyunca oyun alanının özellikleri bir takıma üstünlük sağlayacak şekilde değiştirilemez.
2) Hentbolda Kaleler
Hentbolda kaleler 3 metre genişliğinde ve 2 metre yüksekliğinde olup zemine veya arka duvarlara güvenliği riske atmayacak biçimde tutturulmalıdır. Kale direklerinin sahadan görünen üç ön yüzü de hem birbiriyle hem zeminle hem de arka duvarla zıt olacak şekilde iki ayrı renkte boyanmalıdır. Kalelerin, keleye giren topun çıkmasına engel olacak şekilde ağlarla kaplanmış olması gerekir.
3) Hentbolda Oyun Süresi
16 yaş ve üzeri sporculardan oluşan tüm takımlar için normal oyun süresi 30 dakikalık 2 devre şeklindedir. 30 dakikalık devrelerin arasındaki devre arası ise 10 dakikadan oluşmaktadır. Yaşları 8 ile 12 arasında olan oyuncular için oyun süresi 20 dakikalık 2 devre, yaşları 12 ile 16 arasında olan oyuncular için oyun süresi 25 dakikalık 2 devre şeklindedir. Her iki durum için de devre arası süresi 10 dakikadır. Ancak devre arası süresi en fazla 15 dakika olabilir. Bununla birlikte Uluslararası Hentbol Federasyonu, kıta ve ulusal federasyonlar kendi mesuliyetleri altında devre arası süresiyle ilgili farklı uygulama hakkına sahip olmaktadırlar.
4) Hentbolda İki Takımın Beraberliğinde Ne Yapılır?
Bir hentbol müsabakası normal oyun süresinde beraberlikle sonuçlanmış ancak kazanan tarafın belirlenmesi gerekiyorsa 5 dakikalık bir aradan sonra uzatma kısmına geçilir. Uzatma kısmı 5 dakikalık iki devre ve 1 dakikalık devre arasından oluşmaktadır. Birinci uzatma kısmı sonucunda beraberlik hala sonlanmadıysa 5 dakikalık yeni bir aradan sonra ikinci uzatma kısmına geçilir. Bu uzatma kısmı da 5 dakikalık 2 devre ve 1 dakikalık devre arasından oluşmaktadır. Beraberlik bu durumda da devam ediyorsa kazanan takım ilgili müsabaka kurallarına göre belirlenir ve 7 metre atışlarına geçilir.
5) Hentbolda 7 Metre Atışı
Futboldaki karşılığı penaltı olan bir hentbol terimidir. Adından da anlaşılacağı gibi 7 metre uzaklıktaki 7 metre çizgisine basmadan kural dışı hareketlerde bulunan takım kalesine yapılan atıştır.
6) Hentbolda Mola
Oldukça güç sarf ettiren bir spor dalı olan hentbolda molanın ne zaman ve ne kadar süreyle verileceğine hakemler karar verir. Ancak bazı durumlarda mola verilmesi bir zorunluluk haline gelir. Eğer takım mola vermişse, saat hakemi veya gözlemciden bir işaret varsa oyunculardan birine 2 dakika cezası yani kural dışı hareket yapan oyuncuya 2 dakika boyunca oyuna girememe cezası ya da diskalifiye verilmişse, iki hakem arasında kurallara uygun olarak görüşme yapma gerekliliği oluşmuşsa mola verilmesi zorunludur. Mola sebebiyle oyunun durdurulması veya tekrardan başlatılması için hakemler saat hakemine işaret verirler. Molanın ardından oyun mutlaka düdükle başlatılmalıdır.
7) Hentbolda Top
Hentbolda sahanın en küçük ama en önemli elemanı olan top da bazı özelliklere sahip olmalıdır. Öncelikle kullanılan top küre şeklinde olmalıdır. Bunun yanında topun yapıldığı malzeme de oldukça önemlidir. Deri veya sentetik bir ham maddeye sahip olmalı aynı zamanda parlak ve kaygan dış yüzeye sahip olmamalıdır. Her hentbol karşılaşması için en az iki top bulundurulmalıdır. Yedek topun hangi durumlarda kullanılacağına hakemler karar verirler. Yaş gruplarına göre top ölçüleri ve ağırlıkları da değişmektedir:
• 16 yaş ve üzeri erkekler için 58 cm-60 cm ölçülerinde ve 425 gram- 475 gram ağırlığında olmalıdır.
• 12 ile 16 yaş arasındaki erkekler ve 14 yaşından büyük kadınlar için 54 cm-56 cm ölçülerinde ve 325 gram- 375 gram ağırlığında olmalıdır.
• 8 ile 12 yaş arasındaki erkekler ve 8 ile 14 yaş arasındaki kadınlar için 50 cm-52 cm ölçülerinde ve 290 gram-330 gram ağırlığında olmalıdır.
8) Hentbolda Kalecinin Yapabildikleri ve Yapamadıkları
Hentbolda kaleci kale sahası içerisinde savunma maksadıyla topa vücudunun her bölgesiyle dokunabilir. Kaleci istediği zaman oyuncu, istediği zaman yeniden kaleci olabilir. Topsuz şekilde kale sahasından çıkarak oyuna dâhil olabilir. Ancak bu durumda sahadaki oyunculara uygulanan kurallara uymak durumundadır.
Hentbolda kaleciye verilen bazı ayrıcalıklar olmasına rağmen kalecinin yapamadığı bazı durumlar da yer alır. Kaleci savunma yaparken karşı tarafı riske atamaz. Kale sahası sınırları içerisinde oyun alanında yuvarlanan veya duran topa dokunamaz. Aynı zamanda kale sahası sınırları dışında duran veya yuvarlanan topa dokunamaz. Topla birlikte oyun alanından çıkıp kendi kale sahasına giremez.
9) Hentbolda Topla ve Pasif Oyun
Hentbolda bulunan ve uyulması gereken bir diğer kural da topla ve pasif oyundur. Top, açık veya kapalı şekilde elle, kol, baş, gövde, kalça ve dizler kullanılarak tutulabilir, durdurulabilir, itilebilir, atılabilir veya topa vurulabilir. Top elde dahi olsa en fazla üç saniye tutulup top eldeyken en fazla üç adım atılabilir. Oyun alanında ve oyun sırasında topun hakeme değmesi herhangi bir sıkıntı oluşturmaz oyun devam eder.
Bir oyuncu topu oyuna sokmada geciktirme yaparsa aynı şekilde kaleci de topu oyuna sokmada gecikme yaptığında, takım hücumu sonlandırmada gecikme yapması durumlarında hakem elini kaldırıp altı pas sayar. Bunun ardından hücum hala sonlanmadı ise hakem oyunu durdurur ve topu rakip takıma verir. Bu duruma pasif oyun denilmektedir. Aynı zamanda oyuncunun yüzde yüz gol atma şansı olmasına rağmen şut çekmeyerek topu geri çektiği bir pozisyonda hakem uyarı yapmaksızın oyunu durdurur. Topu rakip takıma verir bu duruma pasif hücum denir.
10) Hentbolda Oyuncu Değişimi
Hentbolda oyuncu değişiminde bazı kurallar olmakla birlikte sınırsız sayıda oyuncu değişimi yapılabilir. Yedek oyuncular eğer oyun alanına girmek istiyorsa masa hakemlerine haber vermesine gerek yoktur ancak değişecek oyuncunun oyun alanından tamamen çıkmış olması gerekmektedir. Oyuncu değişimi ile ilgili belirlenen kurallar takım molaları hariç olup diğer tüm molalar için aynen uygulanır.
11) Hentbolda Kartların Özellikleri
• Sarı Kart: Hentbolda sarı kart uyarı anlamındadır. Her bir takımın üç sarı kart hakkı bulunur. Üçüncü sarı kartı gören oyuncudan itibaren her sarı kart gören oyuncu 2 dakika cezası almaktadır yani oyuncu 2 dakika boyunca oyuna giremez. 2 dakika cezası aynı zamanda savunma oyuncusunun topla oynayan rakip takım oyuncusuna yapmış olduğu kural dışı hareketten sonra verilen cezadır.
• Kırmızı Kart: Rakip oyuncuya yapılan sert bir müdahale sonucunda gösterilen karttır. Bu durumda oyuncunun yapmış olduğu müdahale ve oyuncunun niyetine göre hakem kırmızı ya da mavi kart arasında karar kılar. Kırmızı kart alan oyuncu diskalifiye olur. Oyuncunun kırmızı kart alması bir sonraki müsabaka için engel teşkil etmez.
• Mavi Kart: Bir oyuncunun spor ahlakı ile bağdaşmayan oldukça sert müdahalesi sonucu verilen karttır. Mavi kart verilen oyuncu oyundan diskalifiye olur ancak kırmızı karttan farklı olarak oyuncu hakkında rapor tutulur.
• Yeşil Kart: Mola kartı anlamına gelmektedir. Yeşil kart mola talebinde bulunan takımın olduğu tarafa konur ve mola süresi boyunca orada kalır.
12) Hentbolda Sportmenlik Dışı Davranışlar
Her spor dalında olduğu hentbolda da saha içinde veya dışında spor ruhuyla bağdaşmayan eylemlerde bulunulabilir. Bu davranışların davranışın yapılış şekline göre çeşitli yaptırımları olabilmektedir. Sportmenlik dışı davranışlar şunlardır:
• Rakip takım oyuncusunun elindeki topu kendine çekmek veya topa vurmak
• Rakip takım oyunsunun hareketlerine kollarla, ellerle, bacaklarla engel olmak ya da rakibi itmek için vücudun herhangi bir yerini kullanmak
• Rakip takım oyuncusunun vücudunu veya formasını tutmak
• Rakip takım oyuncusunun üzerine doğru hızla koşmak veya sıçrayıp çarpmak
• Süratle koşan rakip takım oyuncuna şiddetle yapılan kural dışı davranışlar
• Rakibi uzun süre tutmak ya da aşağıya çekmek
• Başa, boğaza ya da boyuna yönelik kural dışı davranışlar
• Gövdeye ya da atış yapılan kola yönelik sert darbeler
• Rakibin vücut kontrolünü kaybetmesine yönelik girişimler
• Hakemin verdiği kararlara yönelik itirazlar ya da hakemi belli bir karara doğru hileli yönlendiren sözlü veya sözsüz hareketler
• Rakip takım oyuncusunu ya da kendi takım arkadaşını söz ya da hareketleriyle taciz etmek veya konsantrasyonunu bozmak maksadıyla rakibe bağırmak
• Rol yaparak rakibin bir hareketini farklı yansıtıp hakemi yanıltmak ya da rakip takım oyuncusunun yapmış olduğu bir hareketin etkisini büyüterek rakibin adaletsiz bir ceza almasını veya mola alınmasını sağlamaya çalışmak
• Bir şutu ya da pası bilerek ve isteyerek ayakla ya da bacağın alt bölümüyle engellemeye çalışmak.
• Hakemlerin vermiş olduğu bir kararın sonrasında dikkat çekici bir şekilde topa vurmak ya da topu fırlatmak
• Bir kalecinin ilgi çekici bir biçimde 7 metre atışını kurtarmaya çalışmaktan sakınması
• Oyunun durmuş olduğu bir anda topu bilerek ve isteyerek rakip takım oyuncusuna fırlatmak
• Kaleci kafasını topun yönüne doğru uzatmamasına karşın, 7 metre atışı yapan oyuncunun topla kaleciyi başından vurması aynı şekilde, serbest atış yapan takım oyuncusunun savunma oyuncusunun kafasını topun yönüne doğru uzatmamasına karşın topla savunma oyuncusunu başından vurması
• Oyuncunun kural dışı bir harekete maruz kalındıktan sonra intikam amaçlı yaptığı hareket
• Herhangi bir takım oyuncusunun yüz ifadesi, jestler, vücut dili ya da vücut teması ile hakem, masa hakemi, gözlemci, takım idarecisi, oyuncu veya seyirci gibi başka bir kişiye yönelik fiili veya sözlü bir şekilde hakaret ya da tehdit içeren davranışlar
Hentbolda İlk Kez Mavi Kart Gösterildi
Hentbolda ilk mavi kart Cezayir- Fransa maçında Sloven hakem çifti David Sok ve Bojan Lah tarafından gösterildi. Bu sayede 21 Yaş Erkekler Dünya Şampiyonası’nda sınanan ve bazı kural değişikliklerinden olan mavi kart uygulaması gerçekleşmiş oldu. Fransa’nın Cezayir’i 26-25 mağlup ettiği bu karşılaşmada ne oldu ise maçın son saniyelerinde oldu ve Cezayir takımından iki oyuncuya mavi kart gösterildi.
Hentbolun Türkiye Macerası
Hentbol birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de profesyonel boyutta oynanan bir spor dalıdır. Türkiye Hentbol Federasyonu’nun çalışmalarını sürdürdüğü profesyonel hentbolda toplamda 6 lig bulunmaktadır ve bu liglerde kadın ve erkek oyuncular yer almaktadır.
Hentbol ve Türkiye’nin ilk karşılaşması 1927 yılına dayanmaktadır. Zeki Gökışık, Nafi Tağman ve Hüsamettin Güreli isimlerinde eğitimlerini Almanya’da tamamlamış üç yenilikçi beden eğitimi öğretmeni Berlin’de tanıştıkları hentbolu askeri okullarda öğrencilere öğretmeye başlarlar. Bu yıllarda hentbol askeri eğitimin bir parçası olarak görülmeye başlar ve tamamen açık alan sporu olarak oynanır. Türkiye’de de Danimarka’da olduğu gibi ‘’el topu’’ adıyla yaygınlaşan hentbol, Gazi Eğitim Enstitüsü’nün çalışmalarıyla yeni kurallarıyla tanışır. Türkiye İdman Cemiyeti’nin çalışmalarıyla oluşturulan bu kurallar ilk defa yazılı şekilde 1934’de yayımlanır. 1938 yılında hentbol ilk defa halka açık olarak seyirci karşısına çıkar.
1976 yılında Türkiye hentboluna çalışmalarıyla katkı sağlamış ve hentbolun salonlara taşınmasına öncü olan Yaşar Sevim’in başkanlığında Türkiye Hentbol Federasyonu kurulur. Federasyonun kurulmasını takip eden gelişmelerle birlikte profesyonel ligler oluşturularak hentbola Türkiye’de resmi bir statü kazandırılır.
Türkiye Hentbol Milli Takımı’nın Kazandığı Zaferler
Türkiye birçok spor dalında olduğu gibi hentbolda da ülkemizi temsil edecek milli takımlar oluşturmuştur. Hentbol Milli Takımı alanında başarıya ulaşmak için tüm ekibin beraberliğinde oldukça fazla çalışmakta hem Türkiye’yi hem Türkiye hentbolunu uluslararası alanda da tüm dünyaya tanıtmak için var gücüyle mücadele etmektedir. Tüm milli takımlarda olduğu gibi hentbolda da milli takımın gösterdiği başarılar takdiri her daim hak etmektedir.
Türkiye hentbol erkek milli takımı dünya ve Avrupa’daki tüm müsabakalarda yer almak için yoğun bir çaba harcamaktadır. Milli takımımızın güçlü kadrosunda ülkemizin başarılı kulüplerinden birçok sporcu bulunmaktadır. Erkek milli takımımızın kazandığı en büyük iki başarısından ilki Mersin’de düzenlenen Akdeniz Oyunları’nda kazanılan altın madalya olup bir diğer başarısı ise 2017 yılında Uluslararası Hentbol Federasyonu’nun düzenlediği Uluslar Şampiyonası’nda alınan gümüş madalyadır.
Türkiye’yi gururlandırıp uluslararası arenada temsil eden kadın hentbol milli takımı da bulunmaktadır. Ayrıca kadınlarımız ülkemizi plaj hentbolunda da temsil etmektedir. Kadın plaj hentbolu milli takımı birçok başarıya imza atmıştır. Kadın plaj hentbol milli takımımızın başarılarından biri olan 2004 Dünya Şampiyonası’nda kazandığı gümüş madalya ülkemizi oldukça gururlandırmıştır. 2002 Avrupa Şampiyonası’nda kazanılan gümüş madalya ve 2005 Dünya Oyunları’nda kazanılan bronz madalya da ülkemize aynı gururu yeniden yaşatmıştır.
Hentbolun Yararları Nelerdir?
Hentbol tüm yaş grupları için oynanabilecek bir spor dalıdır. Kuralları oldukça basit olan hentbol öğrenildiğinde zevkle oynanır. Yaş gruplarına göre oyun süresi, top ağırlığı ve büyüklüğü belirlenir. Bu sayede hentbol tüm yaş gruplarına hitap eden bir spor dalı haline gelmiştir. Bu şekilde de dünyadaki en popüler spor dalları arasında yerini almıştır.
Hentbol da birçok spor dalında olduğu gibi takımla oynanır. Takım oyunları bireylerin sosyalleşmesinde, takım ruhunu tatmasında oldukça etkilidir. Hentbol çocuklarda özgüveni geliştirip çocukların uyumlu bir birey olarak yetişmesini sağlar.
Hentbol tüm bu yararlarının yanında vücut sağlığı açısından da oldukça yararlı bir spor dalıdır. Hentbolda sıçrama, itme, tutma, atılma hareketleri oyunun temelini oluşturduğu için oyun süresi boyunca oldukça fazla güç harcanır. Bu hareketler vücuda esneklik kazandırır ve yaşlanmayı geciktirir. Aynı zamanda sağlıklı ve fit bir vücuda sahip olmak için de oldukça etkili bir spor dalıdır.
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap