Deja Vu Hakkında Her Şey: Nedir, Tetikleyen Durumlar, Neden Olur?

Birçoğumuz ‘Ben bu anı daha önce yaşamıştım.’ hissine kapılmışızdır. Peki, bu durum neden oluşur ve hangi durumlar böyle hissetmemize neden olur?

Deja Vu nedir?

İlk olarak 1876’da Emile Boriac tarafından kullanılan bu terim aslında sahte aşinalık durumudur. Yaşadığımız bir olayın daha önce de aynı şekilde yaşandığı hissi olarak açıklanabilecek bu hisse deja vu denir. Uzun bir süre doğaüstü deneyim olarak nitelendirilen deja vu, bilimsel olarak da açıklanmasıyla birlikte normal olarak kabul edilmiştir. Ancak haftada birkaç kere olması ya da her gün sürmesi başka hastalıkların habercisi de olabilir.

Deja Vu neden oluşur?

Beyinle ilgilenen doktorların her zaman ilgisinde olan bu durum için bazı açıklamalar geliştirilmiştir. Dejavu sırasında beynimizin temporal lob adı verilen bölgesi daha çok çalışır. Normalde bir nesneyi görürüz ve beynimize sinyallerle göndererek yorumlanmasını sağlarız. Ancak bu sırada oluşan algı bozukluğuyla nesne yanlış yorumlanabilir. Sinir bağlantılarında oluşan yanlış bir sinyalle, olayın zamanı hakkında yanlış bir hisse kapılabiliriz. Bu da sahte bir yaşanmışlık anı olarak beynimize iletilir.
Yaşanılanları denetleyen başka bir mekanizmanın varlığına inanan bilim insanları, bu denetleme sayesinde hissedilenlerin sahte olduğunun anlaşıldığını söylüyor. Böylece dejavu sona erer ve sadece “Bu anı daha önce yaşamıştım.” duygusu kalır.

Tetikleyici durumları nelerdir?

Yaşadığımız yer ve kişilerle bağlantılı olarak karşımıza çıkan dejavu için seyahat tetikleyici bir etmendir. Daha önce bulunmadığımız bir yerde yeni deneyimler kazanırken beynimizin oraya dair bir bilgisi yoktur. Bilmediğimiz bir yerde, beynimiz kendini korumak için daha önce orada bulunmuşuz hissini bize yaşatabilir. Böylece olası bir ‘çatışma’ durumunun meydana gelmesi çok daha kuvvetli hale gelir. Yapılan araştırmalar, fazla seyahat edenlerin dejavu hissini daha çok yaşadığı bilgisine ulaşılmıştır.

Daha önce yaşanmışlık hissinin artmasında yaş da önemli bir etmendir. Gençlerde daha çok gözlemlenen bu durum yine de ayda birden fazla gerçekleşmez. Orta yaştakilerde yarıya inen bu his, daha sonraki yıllarda yılda en fazla bir kez yaşanır ya da hiç yaşanmaz.

Aynı zamanda aşırı yorgunluk, depresyon, bazı hastalıklar ya da benzeri durumların da tetiklediği dejavu, beynimizin bizi yanıltmasına neden olur. Bir nevi kendimizi koruma mekanizması olarak da görülebilecek bu durum, hafıza sistemimizin gerekli önlemleri almasına ve gelecek adımı tahmin edebilmemize olanak sağlayabilir.

Zihnimizin bize oynadığı diğer oyunları görmek için ilgili içeriğe bakabilirsiniz.