Latince cohaerere bir arada bulunma anlamındadır. Molekülleri bir arada tutan en önemli etmen moleküllerin arasındaki çekim kuvvetidir. Mesela sıvı molekülleri arsındaki çekim zayıf olduğundan moleküller birbirleri üzerinden kayar. Sıvı molekülleri ile diğer maddelerin molekülleri arasında çekim kuvveti oluşur. Bu moleküller arasındaki çekim kuvvetine birbirini tutma yani kohezyon denir. Farklı türlerdeki moleküller arasındaki çekim kuvvetine ise adezyon denir.
Günlük Hayattan Örnekler
Kohezyon kuvveti sıvı moleküllerin birbirini tutmasını sağlar. Mesela su damlasını düşünelim su damlasını oluşturan her bir tanecik diğer tanecikler tarafından kohezyon kuvveti uygulanır. Kohezyon kuvveti sebebiyle tanecikler öteleme hareketi yapabildikleri için birbirlerine yaklaşarak yüzey alanlarını küçültmüş olurlar. Böylece damlayı oluşturan tanecikler birbirlerine çok yakın bir şekilde toplanarak şekil oluşturur ve bu şekil en küçük yüzey alanına sahip olan küredir.
Örneğin yağmur damlalarının küre şeklini alması, bitkilerde suyun zıt yönde akışı, hortumdan akan suyun ip gibi dümdüz akmasıdır. Suyun kohezyon kuvvetine bağlı olarak oluşan yüzey gerilimi ile bazı canlıların su yüzeyinde durabilmesine hatta yürüyebilmesine neden olur. Kohezyon kuvveti ve adezyon kuvveti sayesinde su bitkilerin köklerinden yaprak uçlarına kadar bir sütun şeklinde yerçekimine zıt yönde taşınabilmesini sağlar.
Adezyon Nedir?
Adezyon ise kohezyonun tam tersidir. Farklı iki madde arasındaki çekim kuvvetidir. Sıvı moleküllerinin farklı yüzeylere tutunmasını sağlar. Mesela kahve fincanı ile üzerine koyduğumuz tabak arasında bir miktar su ya da kahve olduğunda fincan adezyon kuvveti sebebiyle tabak ve fincan birbirine yapışır. Adezyon kuvveti tabağın ağırlığından daha fazla olduğu için tabak fincan ile birlikte hareket eder.
Kohezyon ve Adezyon
Bazı durumlarda kohezyon ve adezyon kuvvetlerinden biri diğerinden daha büyük olabilir. Kohezyon kuvveti, adezyon kuvvetinden büyük olduğunda sıvı molekülleri arasında çekim kuvveti daha kuvvetli olacağından kaptaki sıvı dışbükey şeklini alır. Eğer adezyon kuvveti, kohezyon kuvvetinden büyük olursa sıvı molekülleri kabın kenarlarına daha fazla yapışacaktır ve içbükey şeklini alacaktır. Kohezyon ve adezyon kuvvetleri eşit ise kaptaki sıvı yüzeyi dümdüzdür.
Yüzey Gerilimi
Örneğin denizde ya da havuzda yüzerken saçlarımız suyun içinde dağınık haldelerdir. Sudan çıktığımızda ise saçlarımız aşağıya doğru bir bütün halinde toplanır. Bu olayda kohezyonun etkisi vardır yani sıvıların birbirlerine uyguladığı çekim kuvvetinin etkisi vardır. Bir sıvının sıcaklığı arttığında kinetik enerjisi de artarak, buna bağlı olarak tanecikler daha hızlı hareket eder. Bu hızda tanecikler arasındaki çekim kuvvetinin azalmasına sebep olur ve çekim kuvvetinin azalmasıyla birlikte yüzeydeki tanecikleri yüzey gerilimi azalır. Madde cinsi, sıcaklık, basınç ve sıvının saf olup olmaması gibi faktörler yüzey gerilimine etki eden faktörlerden bazılarıdır.
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap