Yapay Zeka ve Otomasyon Kapitalizmi Nasıl Yok Edecek?

Yapay zeka ve yakın gelecek konuları ortaya atılınca çoğu zaman insanlar iki gruba ayrılıyor: Yapay zekayı sonuna kadar destekleyenler ve tam karşısında duranlar. Kimisi buna başlangıç, kimisi de son diyor. Doğal olarak yapay zeka ve otomasyon kavramlarının sosyolojik olarak da değerlendirilmesi gerekiyor. Şu anlık fikirleri ortak paydanın içine en rahat toplayabilen tahminlerden birisi de kapitalizmin biteceği yönünde. Bu tahminin derinine inmekte fayda olabilir.

Yapay zekanın ve otomasyonun kitlesel bir işsizliğe yol açacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bunun sebebi yavaş yavaş bazı mesleklerin bitmesi ve geri gelmeyecek olması. Makineler artık insanların çok üstünde olan yeteneklerini sergilemeye başladılar bile.

Genellikle her devrim, ardından kendi istihdamını yaratacak bir düzen yaratırdı. Bunun en büyük örneği kuşkusuz Sanayi Devrimi zamanlarında gerçekleşti. Ancak teknolojik devrimin ardından yok edilen mesleklerin yerine ortaya çıkacak alternatif istihdam her kesimin ihtiyacını karşılayacak gibi görünmüyor. Bu durum işsizliğin küresel boyutta olacağına bir işaret. En basitinden, yapay zekanın insanlardan almaya başladığı mesleklere bir göz atalım:

1) Şoförlük

Toplu taşıma araçları ve özel araçlar otomasyondan nasibini almaya başladı bile. Araçların 2020’de tamamen yapay zeka tarafından kontrol edileceği söylenmekte. Dünyada birçok taksi, TIR, özel ve benzeri şoförlük yapan insanlar var ve teknoloji bu insanları muhakkak etkileyecek.

2) Kargo Teslimatı ve Taşımacılık İşleri

Amazon Prime Air bilindiği üzere drone kullanarak teslimatı gerçekleştiriyor ve bu çoğu zaman 30 dakikadan kısa bir sürede gerçekleşiyor. 2017 yılında kullanılmaya başlanan bu teknoloji ilerleyen senelerde bu işleri yapan insanların mesleklerini kaybetmesine yol açacak gibi gözüküyor.

3) Gazetecilik

Yapay zeka botları şimdiden iş dünyası ve spor ile ilgili makaleler yazıp Forbes gibi kuruluşlara gönderebiliyor. Birçok uzman 2030’da gazeteciliğin %90’ının otomasyon kontrollü olacağını öngörüyor.

4) Terapistlik

Sosyal robotlar çocuklara sosyal ahlakı öğretmeye başladı. Bunlardan en bilineni ise Milo adlı robot.

Peki Bu Durum Kapitalizmi Nasıl Bitirecek?

Yapay zekanın küresel işsizlik sorununu başlatması, şüphesiz ki önce işçi sınıfını bitirecek. İşçi sınıfının yok olması da en çok sermaye sahiplerinin etkileyecek. Bu da sistemin iskeleti olarak çoğu yerde gösterilen Proletarya (alt sosyal sınıf) ve Burjuvazi (işveren konumundan güç alan kişi) arasındaki husumeti yok edecek çünkü bir sınıf komple yok olacak. Kitlelerin -özellikle orta sınıfın- alım gücünü tamamen yitirmesi, sermaye sahiplerinin de müşteri potansiyelini gittikçe daraltacak. Çünkü iki sınıf birbirini sürekli istemsizce besler.

Korkut Boratav, ‘Bir bankacıdan aykırı sesler‘ adlı yazısında bu konuda şu ifadelere yer verip bir tespitte bulunmuştu:

“Bu sistem, doğası gereği, akrep gibidir: Kendisini yaşatan işçi sınıfını yok ederek intihar etmekte; kendi sonunu da getirmektedir. Bu ‘cenaze’, ‘kendiliğinden’ mi, Enternasyonal’deki sözlerle ‘en sonuncu kavga’ ile mi kaldırılacak? Bugünün gençleri belki görür”

İşsiz Kaldık Diyelim, Taş mı Yiyeceğiz? Ekonomik Gelirimizi Nasıl Elde Edeceğiz?

Elde sermaye varsa ve işçi sınıfı tamamen çöktüyse ‘Evrensel Temel Gelir’ kavramı ilk akla gelen kavram olur. Bazı ülkelerde denense de kesin sonuç verip vermeyeceği hala tam olarak net değil. Mark Zuckerberg de dahil olmak üzere birçok isim ‘Evrensel Temel Gelir’ savunucusu. Son yıllarda bu konu, akademik alanlarda da üstüne düşülen bir konu oldu. Çok basit bir şekilde Evrensel Temel Gelir için devletin her vatandaşa fark gözetmeksizin refah seviyesine göre belli bir miktar para vermesidir. (Konuya ilgiliyseniz; ‘Google Akademik’ kısmından Universal Basic Income hakkında makalelere ulaşabilirsiniz.)