Peyzaj, kelime anlamı olarak Türk Dil Kurumu tarafından yapılan tanımına bakıldığında “kır resmi”, “bir yerin doğal görünüşü” olarak karşımıza çıkar. Öte yandan kelimenin tam anlamını kavrayabilmek için peyzajın etimolojik araştırmalarına da değinmek gerekir. Fransızca kökenli olan kelime, “paysage” sözcüğünden gelir. “Paysage” kelimesiyse “pays” sözcüğünün “age” son ekiyle türetilmesiyle elde edilmiştir. Kır taşra ve ülke anlamlarına gelen “pays”, “age” son ekiyle “kırsala ait olan” anlamını taşır.
Peyzajın sahip olduğu anlam özelinde “manzara”, “görünüm” gibi kelimeler de bu sözcüğün yerine kullanılabilir. Öte yandan manzarayı ifade eden kelime, yalnızca bu anlamıyla kullanılmaz ve çok daha geniş bir ifadeye karşılık gelir. Doğal ve kültürel özellikleri göz önünde bulundurarak kimi planlamaları yapabilmek olarak tanımlanan peyzaj, başlı başına bir iş koludur. Bu noktada profesyonel kimi bakış açıları, bu dalda oldukça önemlidir. Kaliteli bir iş yapmanın sonucunda ortaya çıkacak başarılı çalışmalar, peyzaj planlamasının neden bu denli önemli olduğunu da açıklar niteliktedir.
Peyzaj Planlaması Tam Olarak Neyi İfade Eder?
Peyzaj planlaması, çevrede bulunan park, ev, okul, bahçe, konaklama alanları ve akla gelen her alanda yapılır. Her birinin çevre şartlarına uygun şekilde planlamasını sağlayan bu dal; ekonomik, kültürel, fonksiyonel ve estetik açıdan detaylı bir araştırmayı kapsar. Bu noktada belirlenen hedeflere ulaşılmasını sağlamak açısından gerekli fikirlerin ortaya atılmasını sağlayan peyzaj mimarlığı, kaynakların doğru kullanılmasını amaçlar.
Mevcut doğal kaynakların çok daha etkili şekilde kullanılmasına yardımcı olan peyzaj mimarlığı, üretkenlik için oldukça önemlidir. Çevremizde bulunan her detayın bir bütün olarak ele alınmasını sağlayan bu planlama çeşidi, çok yönlüdür. Etrafımızda bulunan ova, vadi, park, bahçe, bina, insan, hayvan, taşıtlar ve niceleri fiziki elemanlardır. Her birinin değerlendirilirken ortam şartlarını kanun, sosyal yaşantı ve örfler özelinde de analiz etmesi, bu planlamanın istenen hedeflere ulaşmada son derece önemli olduğunu gösterir. Bu noktada planlamanın önemi şu şekilde özetlenebilir:
- Kullanılan kaynaklardan yararlanılma potansiyeli bu planlama sayesinde artırılabilir.
- Belirlenen hedefler doğrultusunda etkili bir araştırma yapılacağı için istenenlere ulaşmak, çok daha kolaydır.
- Mevcut doğal kaynakların olduğundan çok daha üretken ve verimli hâle gelmesi sağlanır.
- Sosyal yaşantıya uygun bir planlama yapıldığı için özellikle uzun vadede oldukça etkili sonuçlar elde edilir.
- Doğal ve kültürel ortamın dengeli durumu peyzaj planlaması sayesinde sürekli hâle getirilir. Bu sayede insanlığın gelinen son noktadaki vazgeçilmez ögeleri, doğaya saygılı şekilde ortaya çıkarılır.
- Ekolojik temeller üzerine inşa edilmesi sayesinde bu planlamalarla doğal devinim içindeki dengeler korunur.
Temelde bulunulan noktadan görülen her detay olarak özetlenebilecek peyzaj, uygulama hâlini aldığında birçok disiplinin birleşimi hâline gelir. Belirli bir kaide çevresinde şekillense de tümüyle net bir yol planlaması bu süreçte yapılamaz. Bunun asıl sebebi planlamanın yapılacağı alanın özel gerekliliklere sahip olacağı fikridir. Bu noktada planlamaya dâhil edilecek her unsurun, çevrede bulunan elemanlarla direkt ilişki içinde olması gerekir.
Peyzaj Mimarisi Hakkında Dikkat Edilmesi Gereken Prensipler Nelerdir?
Planlama aşamasında etkili bir sonuç elde edilmesi için peyzaj, son derece önemlidir. Bu noktada teknik, statik, konstrüksiyon, çevreye uygunluk, proporsiyon, denge, ifadenin gücü, ölçülülük gibi prensipler, dikkat edilmesi gereken unsurlar arasındadır. Her bir prensip, oraya çıkacak sonucun ne denli kaliteli olacağını oldukça yakından ilgilendirir.
Arazinin seçimi, planlama sırasındaki teknik esaslara bağlıdır. Ayrıca çalışmalarda bu tekniği destekleyen statik ve konstrüksiyon detaylarına da mutlaka yer verilmelidir. Mimarî yapıları taşıyacak kısımlar, uzun vadede sağlam kalabilsin diye bu süreçte prensiplere bağlı kalmak önemlidir. Tertibi meydana getiren kısımlarda birbirine uygunluk, estetik açıdan da kıymetli bir maddedir. Ölçüyle karıştırılmaması gereken proporsiyon prensibi, birçok ünitenin bütün hâlde doğru boyutlarda olmasını kasteder.
Çevredeki planlama yapılırken peyzaj mimarları için oldukça önemli olan bir diğer unsursa dengedir. Bir çeşit doğa kanunu olarak belirtilebilen denge unsuru, birçok unsurun planlı hâlde bir arada doğru şekilde bulunması anlamını taşır. Bu noktada peyzaj mimarisi hakkındaki genel tanımın; teknik detaylarla bezeli bir planın uzun zaman geçse de etkililiğini dengeli şekilde korumasını sağlamak olduğu söylenebilir.
Peyzaj Mimarlığı ve Mühendislik/Mimarlık Arasındaki Farklar Nelerdir?
Peyzaj ne demek sorusunun yanıtlanmasının ardından bu iş dalının detayları gün yüzüne çıkar. Peyzaj mimarlığıyla diğer tasarımla ilgili dallar arasında birçok net farklılıklar mevcuttur. Mimarların tasarladığı ve mühendislerin prensipler temelinde uygulamalarının ardından kent planlamacıları çevresel değerlendirmeleri profesyonel bakış açısına bağlı kalarak yapar. Peyzaj mimarlarıysa bahsedilen tüm meslek kollarıyla temas hâlindedir. Her bir ünitenin toplamda bütünleşmesini sağlar. Kentsel planlama, sivil mühendislik ya da mimarlığın bilgilerinden gerekli temel olanları peyzaj uygulamalarında kullanılır.
Peyzaj mimarlığı, yaşayan tüm canlılar için alanın tasarlanmasını sağlar. Yalnızca konforu değil aynı zamanda estetiği de kurgulayan peyzaj mimarları, doğa ve insan arasında dengeli bir ilişki kurar. Tüm prensipleri sayesinde dengeli bir sonucun elde edildiği başarısı, yaşam kalitesini artırmada etkilidir. Tüm tasarım temelli mesleklerin koordine edilmesi olarak dahi tanımlanabilecek peyzaj mimarlığı, her ölçekte detaylandırılmış ilişkiler bütünüdür.
This post is also available in: English Français Español Deutsch
Yorumlar (0) Yorum Yap