Yıllardır sürekli duyduğumuz, bazen tarih okuması yaparken, bazen teoloji üzerine araştırırken, filmlerde, dizilerde, edebi eserlerde ve daha birçok yerde sık sık karşımıza çıkan paganizmin ne olduğunu elbet hepimiz merak etmişizdir. Popüler kültüre de işlemiş ve mistik havasıyla merak uyandıran paganizm nedir? Neye inanır? Pagan kimdir? Gelin birlikte bakalım.
Paganizm nedir?
En basit tabiriyle dogmatik olmayan bir inanç biçimidir. Paganizm, Türkçe’de çok tanrıcılık ve putperestlik gibi bilinmektedir, bu bilgi kısmen doğru olsa da inanışı tam olarak tanımlayamamaktadır. Paganizm ana dünya dinlerinin dışındadır ve özellikle Hristiyanlık öncesi din olarak tanımlanır, Hristiyanlık ağırlıklı olmak üzere diğer inanışların doğuşu ve ritüellerini de etkilemiştir. Pagan Federasyonu’na göre Paganizm: çok tanrılı veya panteist doğaya tapan bir din.
Pagan ne demek? Pagan kimdir?
Paganizm dininin müritlerine ise Pagan denir, yine Pagan Federasyonu’nun tanımı olan Pagan: çok tanrılı veya panteist bir doğaya tapan dinin takipçisidir.
Pagan kelimesi köken olarak köylü ve taşralı gibi anlamlara gelen aynı zamanda Roma ordusu tarafından halkı betimlemek için kullanılan “Paganus” kelimesinden gelir. Aslında ilk Romalı Hristiyanlar, Hristiyanlık ve İsa öncesi dinlere inanan tüm taşralılara Pagan demeye başladı. Bu Hristiyan topluluklara göre Pagan’lar; taşralı halkın, kentli halka göre daha uzun süre bağlı kalma alışkanlıkları olduğu ve ritüellerini devam ettirdikleri için aynı zamanda politeist olan bu topluluklar “Tanrı’nın Ordusuna” katılmayı reddettikleri sebebiyle şeytanın insan kılığına girmiş ve toplum içerisinde insanları yanıltmak için dolaşan haline benzetildi.
Yüzyıllar boyunca Pagan kelimesi aynı zamanda semavi dinlere inanan insanlar ve topluluklar arasında bir hakaret olarak kullanıldı; hatta Protestanlar ve Katoliklerin kendi aralarındaki atışmalarında bu lafı bir hakaret kalıbı olarak kullanmalarıyla, Pagan kelimesi aynı zamanda “sahte olan dine inanan insan” anlamında da kullanılmaya başlandı. Yirminci yüzyılın başlarında kelimenin birincil anlamı “ateist”, “agnostik”, “hedonist”, “dinsiz” ve daha sonradan “barbar”, “cahil”, “edepsiz” gibi anılmaya başlandı.
Bugün kendisine gururla “Pagan” diyen birçok insan var ve bu kişiler bu kelimeyi çoğu ana akım Batılının kullandığından farklı bir şekilde kullanıyor. Çoğu Pagan’a göre, “Paganizm” eski ve yeni çok tanrılı dinler için genel bir terimdir. Paganlar aynı zamanda şimdiye kadar yaşamış tüm insanların ezici çoğunluğunun Pagan olduğunu belirtiyor ve Pagan yolunu izlemekten kazanılacak muazzam bir manevi anlayış ve güç olduğuna inanıyorlar.
Paganizm neye inanır?
Paganizm geniş bir düşüncel yelpazesini kapsar fakat bunlar genel çoğunluğun inançlarını içerir. Doğada ilahi olanın tanınması, Pagan inancının kalbinde yer alır. Paganlar doğal dünyanın derinden farkındadır ve devam eden yaşam ve ölüm döngüsünde ilahi olanın gücünü görürler. Çoğu Pagan çevre dostudur ve doğal çevreye verilen zararı en aza indirecek şekilde yaşamaya çalışır.
Paganlar, ilahi olana, kadınsı ve erkeksi imgeler aracılığıyla ve ayrıca cinsiyetsiz olarak birçok farklı biçimde taparlar. Bunların en önemlileri ve yaygın olarak tanınanları, yıllık üreme, doğurma ve ölme döngüsü Pagan yılını tanımlayan Tanrı ve Tanrıça’dır (veya Tanrı ve Tanrıçaların panteonlarıdır). Paganizm, cinsiyetlerin eşitliğini şiddetle vurgular. Modern Pagan hareketinde kadınlar önemli bir rol oynar ve çoğu Pagan töreninde Tanrıça tapınma özellikleri bulunur. Paganizm doktrin veya ayin üzerine kurulu değildir. Pek çok pagan, “hiçbirine zarar vermiyorsa, yapacağını yap”a inanır. Bu kodu takip eden Pagan teolojisi, Pagan ritüelinin amacı, onları çevreleyen dünyada ilahi olanla temas kurmak amacıyla öncelikle deneyime dayanır.
Pagan Mezhepleri
Bir çok semavi dinde ve ya çok tanrılı dinde olduğu gibi Paganlar da kendi aralarında ayrılmış ve mezhep diye adlandırabileceğimiz bazı oluşumlara inanmaktadırlar. Aslında bu inanış ayrılıklarına mezhepten çok Paganların kendi aralarında farklı inanç sistemlerini farklı terimlerle nitelemeleri diyebiliriz, bu görüşlerin hepsi aynı kapıya çıkmaktadır. Paganlar kendilerini genel olarak üç farklı terimle tanımlar.
- Paleopaganizm
- Mezopaganizm
- Neopaganizm
Paleopaganizm
Paleopaganizm Avrupa, Afrika, Asya, Amerika, Okyanusya ve Avustralya’nın eski çok tanrılı, doğa merkezli inançları için genel bir terimdir. Bozulmamış inanç sistemleri olarak uygulanmaktadır. Paleopaganizm’de inançların ve ritüellerin hiçbir büyük din altında bozulmadan devam etmiş olması özellikle belirtilir ve önem taşır. Dünyada milyonlarca hatta milyarlarca takipçisi bulunan Hinduizm, Taoizm ve Şinto gibi inançların birçok üyesi bu terimi kullanmakta isteksiz olsa da, bu kategoriye girer.
Mezopaganizm
Mezopaganizm terimi aslında modern Paganizm’i kategorize etmek için ortaya atılmıştır. Mezopagan dinler aslında Monoteistik, Dualistik ve Nonteistik inançlardan etkilenip gelişen Paleopagan veya yerli Pagan dinleridir. Mezopaganizm üzerinde diğer dini inanışların ve ritüellerin etkisi de sıkça görülmektedir, hatta bazı diğer Pagan grupları tarafından bu durum eleştirilmektedir. Bu inanış Christo-Paganism ve Afrika’dan göç yoluyla Amerika kıtasına taşınan Voodoo inancı gibi dinleri de kapsamaktadır. Bunun yanında Sihizm, Masonluk, Spiritüalizm ve birçok Wiccan mezhebi de bu kategoriye dahil edilebilir. Bugün yaşayan ve tanrılarına tapan en az bir milyar Mezopagan var.
Neopaganizm
“Neo-Paganizm”, aynı zamanda modern Paganizm ve çağdaş Paganizm olarak da geçer. 1960’tan beri hem örgütlü hem de (genellikle) örgütlenmemiş çeşitli hareketler için genel bir terimdir fakat düşüncenin kökenlerinin 1800’lü yıllara dayandığı söylenmektedir. Neopaganizm tek bir inanış biçimine bağlı değildir, pek çok farklı kutsal metin, ibadet şekli gibi farklılıklar içermektedir fakat bu terimlerin çoğu birbirleriyle kendi aralarında benzerlik içerir.
Bazı Neopaganlar, antik Pagan dinlerinde olan inanışları çağdaş bir şekilde yorumlarken bazıları ise olduğu gibi kabul etmektedir. Bu insanlar aynı zamanda yerli ve etnik dinlerin maneviyatını ve ritüellerini canlandırmaya da özen göstermektedirler. Neopaganizm bir dönem New Age hareketiyle de bağlantılı görüldü ve araştırmacılar benzerliklerini ve farklılıklarını göz önüne serdi. Pagan araştırmalarının akademik tarafı ise önceki yirmi yılda birbirinden farklı bilimlerden ortaya çıkan 1990’larda birleşmeye başladı.
Popüler Kültürde Paganizm
Günümüzde Paganizm popüler kültür referansı olarak sıkça karşımıza çıkmaya başladı, özellikle korku filmlerinde Paganizm’in ezoterik ve mistik yönü seyirciyi konuyla bütünleştirmek ve daha ürkütücü bir atmosfer yakalamak için kullanılmaya başlandı. Son zamanlarda çok popüler olan Ari Aster’in korku-gerilim filmi Midsommar, Pagan geleneklerini hala devam ettiren ve ritüellere sahip olan bir köye giden genç bir grubun başına gelenleri konu alıyordu.
Filmde hem Pagan insanların doğaya olan saygısı ve bütünleşikliği inanılmaz bir görüntü yönetmenliğiyle işlenirken aynı zamanda antik kültürlerin ve ritüellerin günümüze göre ne kadar değişik inanç sistemleri içerdiğini fark edebiliyoruz. Yönetmen bir önceki filmi olan VVitch’te de yine Paganlık ile ilgili olan Amerika’ya ilk giden öncülerin cadılıkla olan ilişkilerini işliyordu. Midsommar aslında her ne kadar orijinal bir konsepte sahip gibi görünse de konusu 1973 yapımı olan Wickerman adlı İngiliz filmi ile neredeyse birebir. Bu filmler dışında The Ritual, The Shrine, The Mist of Avalone gibi popüler yapımlarda da Paganizm işlenmiştir. Bunun dışında günlük hayatımızda sıklıkla gördüğümüz Tarot kartları ve fal baktırmak da Pagan inançlarından günümüze kadar ulaşan ve devam eden uygulamalardır.
İlgili İçerik: Zerdüştlük Nedir? Zerdüşt Kimdir? Neden ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap