Fatih Sultan Mehmed, dünyaca ünlü en bilindik Osmanlı padişahlarının başında gelir. Hâliyle kendisinin, dönemin ünlü sanatçıları tarafından resmedilmiş birçok portresi bulunmaktadır. Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmed’i gül koklarken tasvir eden çalışması, 15. yüzyılda yaşamış Türk minyatür sanatçısı Nakkaş Sinan Bey tarafından yapılmıştır.
Nakkaş Sinan Bey kimdir?
Nakkaş lakabıyla anılan Sinan Bey’in, hayatına dair pek fazla bilgi yoktur. Sinan Bey, Venedik’e gider ve nakkaşların en üstünü Damyan’ın öğrencisi Pavli’nin (Paolo Mastori) yanında çalışır. Osmanlı saray ressamı olarak doğu ve batı kültürlerinin sentezini eserlerinde uygulayan sanatçı, sahip olduğu bilgilerini Şiblizade Ahmed gibi öğrencilerine aktarmıştır. Nakkaş Sinan Bey, Osmanlı minyatür sanatında yeni bir dönem açmasına ek olarak birçok nakkaşı da etkilemiştir. Bunlar arasında, ardından II. Bayezid döneminde, Baba Nakkaş şöhrete kavuştu. 16. yüzyılda Reis Haydar, Haydar Kay, Ahmed Can Barlas, İsmail Can, Gazi Çapır, Kapıdağlı Konstantin, Nakşî ve Şahkulu gibi ünlü minyatür sanatçıları bulunmaktadır.
İstanbul’un fethini sonrası Osmanlı’ya davet edilen İtalyan Ressam Gentile Bellini’nin yaptığı Fâtih Sultan Mehmet’in yağlı boya portresi ve Costanzo da Ferrara’nın bronz madalyonlar, aynı dönemde Fâtih’in minyatür geleneğinde portrelerini yapan Osmanlı nakkaşları Sinan Bey ile Şiblizâde Ahmed in üsluplarını etkilemiştir.
Osmanlı’ya geri döndüğünde İtalya’da öğrendikleri ve İtalyan resim sanatının da etkisiyle Fatih’i gül koklarken tasvir eden portresini yapmıştır.
Gül Koklayan Fatih Sultan Mehmed Ne Anlama Geliyor?
Bir teoriye göre, bu yapıt üsluptan kaynaklı olarak Sinan Bey veya öğrencisi Şiblizâde Ahmed’e ait olabileceği de söylemektedirler. Eserde Fatih Sultan Mehmed, gül koklarken karşımızda durmaktadır. 1480 senesinde ortaya konulduğu düşünülen eserde, dikkat çekici noktalardan biri, padişahın oturuş şekliyle hükümdar görünümünde yansıtılması ve sayfaya yerleştirilişi açısından Timurlu geleneğini yansıtmasıdır.
Timurlu etkisi padişahın oturuşu dışında sarığı, elinde tuttuğu saltanat güç ve sonsuzluğu simgeleyen mendili, parmağındaki askeri başarılarını simgeleyen yüzüğü, zehgirinde de görülmektedir. Diğer elinde tuttuğu mendil ise Fatih’in ne kadar ruhlu ve hassas bir insan olduğunu göstermesi açısından ilginçtir.
İslamiyet’te gül kokusunun ve Hz. Muhammed arasındaki ilişki veya padişahın en sevdiği bitkinin gül oluşuna bağlı olarak Fatih Sultan Mehmed bir gül koklamaktadır. Eserin adını da oluşturan bu detay, daha sonraları Osmanlı portrecilik geleneklerinden biri haline gelecektir. Batı resminden izler taşıyan bu minyatür eserde gölgelendirmeye de yer veren nakkaş Sinan, bu anlamda bir ilki gerçekleştirmiştir.
Eserin bir ilk olmasına ön ayak olan Fatih Sultan Mehmed ile ilgili ilginç bilgiler arasında, Fatih’in çocukluk döneminde kullandığı defterlerde; insan ve at portreleri, kuş çizimleri, ayrıca çiçek motifleri ve hat çalışmalarının olması bunun en büyük göstergesidir. Hükümdarlığı sürecinde de sanatı ve zanaatı desteklediği bilinmektedir.
Öte yanda, Nakkaş Sinan Bey’in bu eserinde geleneksel minyatür sanatının özellikleri dışında gölgeleme ve modle etme gibi batı sanatı kaynaklı kompozisyon kurallarının kulanılmaya başlandığı açıkça görülmektedir.
Eserin orijinali Topkapı Sarayı Müzesindedir.
Yorumlar (0) Yorum Yap