Morbidite nedir sorusu, günümüzde toplumların sağlığı açısından önemi gittikçe artan sorular arasındadır. İnsanlık tarihi boyunca çeşitli bakteri ve virüsler sebebiyle pek çok salgın ortaya çıkmıştır. Bu salgınların bazıları belirli bir coğrafyada yaşayan insan topluluklarını etkilerken; bir bölümü ise tüm dünyaya yayılmıştır.
Belirli bir bölgede ortaya çıkan ve nüfusa göre hızla bulaşıcı özellik gösterenlere epidemi adı verilmektedir. Tüm dünyayı etkisi altına alıp çok hızlı bulaşanlara ise pandemi adı verilmektedir. Morbidite kavramının önemi ise tam olarak burada yatmaktadır diyebiliriz. Günümüzde Covid-19 virüsünün yol açtığı pandeminin boyutlarını öngörebilme açısından kavram büyük öneme sahiptir.
En genel anlamıyla morbidite, bulaşıcı hastalığa bulaşanların sayısını, sağlıklı kalanlara oranlamaya yarayan terimdir. Bu terim sayesinde yalnızca devletlerin sağlık endüstrileri değil aynı zamanda tüm faaliyet alanları yarar sağlayabilmektedir.
Morbidite Terimi Niçin Öneme Sahiptir?
Geçmişten günümüze dek pek çok salgın hastalık dünyayı etkisi altına almayı başarmıştır. Bu hastalıkların kimi belirli bir bölgeyi etkilerken kimisi ise tüm dünyayı uzun yıllar boyu etkilemiştir. En çok bilinenleri arasında Veba, Sarıhumma, Tifo, Kolera, Sıtma, Tifüs, Grip ve Ebola yer almaktadır. Son olarak SARS-CoV-2 virüsünün yol açtığı Covid-19 pandemisi dünyayı etkisi altına almıştır.
Peki, tüm bu virüs ve bakterilerin yol açtığı hasarın bilançosunu nasıl biliyoruz? Ortalama veriler mi bizi sonuca ulaştırıyor? Yoksa bilimsel olarak elde edilen verilere göre mi sonuç hesaplamaları yapılıyor? Morbidite teriminin önemi bir kez daha burada ortaya çıkıyor. Medyanın sağladığı olanaklar sayesinde uluslar pandemi boyunca çeşitli hastalık oranlarını takip ettiler. Bugün bulaşıcı hastalıklar hakkında sahip olunan bilginin büyük oranda bu terim sayesinde arşivlendiğini belirtelim.
Morbidite Tablosu ile Kamu Sağlığı Arasındaki İlişki
Morbidite tablosu, belirli bir salgın döneminde hastalığın bulaşma oranını ve öldürücülüğünü ortaya koymaya yarar sağlar. Gündelik hayatın devam edebilmesi açısından bu tablonun hayati öneme sahip olduğunu vurgulamak gerekir. Bulaşıcı hastalığın bulaşma hızı, cinsiyete ve yaş gruplarına göre dağılımı gibi özellikler dikkate alınır.
Ayrıca bulaşma hızının etkilediği grupları erken tespit etmeye yarar sağlar. Böylece nüfusa göre hastalığın dağılımı hakkında bilgi edinilir. Tehdit altında bulunduğu varsayılan gruplar için önlemler alınır. Tüm bunlar düşünüldüğünde morbidite tablosu, toplum sağlığı açısından büyük öneme sahiptir. Morbidite nedir sorusu kadar morbidite tablosunun da önemli olduğunu hatırlatalım.
Temel Morbidite Ölçütleri Nelerdir?
Morbidite nedir sorusunu yeterince cevaplamaya çalıştık. Şimdi morbidite teriminin bilimsel olarak nasıl veri topladığını inceleyebiliriz. Her bilimsel araştırmada olduğu gibi bu alanda da temel ölçütler bulunmaktadır. Genel olarak bu ölçütler belirli bir hastalığın hız, oran ve orantısına odaklanır. Bu veriler doğrultusunda hem gözetilmesi gereken gruplar belirlenir hem de sağlık sektörü gerekli önlemleri alır.
Temel morbidite ölçütleri üçe ayrılır. Bunlar sırasıyla İnsidans, Atak Hızları ve Prevalans olarak kategorize edilir. İnsidans, henüz hastalığa yakalanmamış fakat tehdit altındaki nüfusu temsil eder. Orantısal olarak söylemek gerekirse, kayıt altına alınan yeni vakaların, tüm nüfusa bölünmesi ile hesaplanır. Bir diğer kavram olan Prevalans ise nokta ve süre olarak ikiye ayrılmaktadır.
Nokta prevalans, belirli bir dönemde tüm eski ve yeni vakaların sayısını belirlemeyi sağlar. Orantısal olarak toplumun belirli bir anında ortaya çıkan tüm vakaların yine sağlıklı nüfusa bölünmesi ile hesaplanır. Süre prevalans ise verili bir sürede ortaya çıkan vaka sayısını nicel hâle getirir.
This post is also available in: English Français Español Deutsch
Yorumlar (0) Yorum Yap