Fark Etmediğimiz Bir Önyargı: Doğuştan Yetenek vs. Çalışma

Hepimizin çevresinde doğuştan yetenekli olduğuna inandığımız bazı kişiler bulunuyordur. Bu yetenek müzik konusunda olabilir, yazma-çizme konusunda olabilir, pratiklik, akıl yürütme gibi çok çeşitli alanlarda kendini gösterebilir. Bir de, bu özelliklere, diğerleri kadar sahip olmayan ama çalışkanlığıyla bu eksikliği gideren ve benzer başarıları göstermiş kişiler de bulunuyor çevremizde yine. Yapılan bir araştırmada,bu iki kişiye bakışımızda bir farklılık bulunuyor mu sorusunun cevabı arandı.Yani; doğuştan yetenek vs. çalışma!

Kimileri, küçük yaştan itibaren çok güzel dans ediyor, bir enstrüman çalıyor, ya da resim çiziyor di mi? Ben mesela çizme konusunda inanılmaz yeteneksiz birisiyimdir. Orta okuldayken, matematiğim, fen bilgim hep 5’ken resimden 3 almış bir öğrenciydim. Yanımda oturan arkadaşım, öylesine çiziktirse bile bana inanılmaz gelen çizimler yapardı ve ben buna hayran olurdum. Bir diğer arkadaşım çok uzun zamandır çizim kursuna gitmesi sonucunda, sıra arkadaşım gibi çizim yapmaya başladı fakat benim hayranlığım her zaman doğuştan yetenekli olan sıra arkadaşımdaydı. Bunun sebebini, University College of London’da yapılan bir araştırma sonucunda öğrendim.

Ön Yargı Yalnızca Sanatsal Alanda Değil

Doçent Chia-Jung Tsay’ın yürüttüğü çalışmada, doğuştan yetenekli kişilere ve çalışarak bu yeteneklere sahip olan kişilere bakışımız incelendi. Önceden yapılan klasik müzik sanatçıları üzerine olan çalışmanın sonucu şunu gösteriyordu: dinleyicilerin, doğuştan yetenekli olduğu belirtilen sanatçılara, verdikleri puanlar, çalışma sonucunda enstrüman çalan sanatçılara oranla daha yüksekti. Bu jüri arasında profesyonel müzisyenler de vardı. Yani uzmanlık, bu önyargıyı kırmaya yetmiyordu. Tsay da bunu girişimcilik alanında incelemek istedi.

Girişimcilik, birçok kişiye göre çok çalışma, kararlılık, azim gibi öğelerin birleşimiyle başarıya ulaşır. Tsay, hazırladığı araştırmada doğuştan yeteneğin girişimciliğe ve girişimcilere bakışı etkileyecek mi sorusunun cevabını arıyordu. Tsay, katılımcılardan, girişimcilerin biyografik profillerini ve iş planlarını değerlendirmelerini istedi. Girişimcilerin profilleri hazırlanırken doğuştan yetenek veya çalışma ön plana çıkarılacak şekilde düzenlendi. İş planları arasında herhangi bir fark bulunmuyordu. Katılımcıların birçoğu, iş planları aynı olmasına rağmen profilinde doğal yeteneğin ön plana çıkarılan girişimcinin başarma olasılığını daha yüksek buldu ve yatırım yapma konusunda ciddi düşünmeye başladılar. Aralarında girişim kurucularının olduğu katılımcılar, klasik müzik örneğinde olduğu gibi uzmanlığın, önyargıyı kıramadığını gösteriyor.

Şartlar Olumsuz Olsa da Doğal Yetenek Ön Planda

Katılımcılar, ön testte her ne kadar, çok çalışmanın girişimcilik için daha etkili olduğunu belirtmiş olsa da %58’i doğal yeteneği çalışkanlığa tercih etti. Hatta 4,5 yıl daha az liderlik tecrübesi olan, %9 daha az yönetim becerisi olan, 28,3 daha az IQ puanına sahip ve 39.143 dolar eksik birikmiş sermayesi olan bir girişimcinin doğal yetenekli olmasından ötürü yatırım alma ihtimali çalışkan olandan daha yüksekti. Doğuştan yaratıcılık önyargısı yalnızca fikri olarak değil, maddi olarak da fark yaratıyor.

“İnsanlar, ustalık kazanmak için ne kadar çalıştığımı bilseler göze o kadar da şahane görünmeyeceğim.”