Duygusal Zekası Yüksek Biri Olmanın Dezavantajları

Türk Dil Kurumunun tanımına göre zeka; insanın düşünme, akıl yürütme, nesnel gerçekleri algılama, kavrama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tümüdür. Peki zeka her zaman iyi bir şey midir? Harvard Business Review yazarları Tomas Chamorro-Premuzic ve Adam Yearsley, duygusal zekanın her zaman avantaj sağlayan bir özellik olmadığı ile ilgili bir yazı kaleme almışlar. Yüksek duygusal zekaya sahip olan bir çalışan olan Gemma üzerinden süreci anlatan yazarlar, duygusal açıdan zeki olmanın dezavantajlarını şu şekilde sıralamış:

Gemma son derece şefkatli ve hassastır. Başkalarının duygularına büyük önem verir, nazik ve düşüncelidir. Gemma aynı zamanda oldukça iyimserdir de. Kötü haberler karşısında bile olumlu kalır. Meslektaşları onunla çalışmayı sever çünkü onu bir sakinlik göstergesi olarak görürler. İş yerinde ne kadar stres ve baskı olursa olsun, Gemma heveslidir ve soğukkanlılığını asla kaybetmez.

Gemma’nın patronu onun çok nadir bir şeylerden şikayet ettiğini ve son derece güvenilir bir çalışan olduğunu söyler. Dahası Gemma’nın patronu onu yönetmekte çok iyi bir iş çıkarmadığında bile, Gemma kendisi zaten halletmesi gereken işleri halletmek için çalışıyor durumdadır. Böylesine çalışkan bir kişiyi kim işe almak istemez? Birçok yönden yönetimde kariyer için mükemmel bir potansiyele sahip ideal bir çalışan gibi görünüyor. Çoğu kişi Gemma’nın kişiliğini sadece iş bağlamında değil, büyük bir varlık olarak görür. Bunun temel nedeni Gemma’nın yukarıda açıklanan tüm nitelikleri açıklayan yüksek duygusal zekasıdır(EQ).

Tanımlar değişiklik gösterse de duygusal zeka her zaman kişisel ve kişilerarası becerileri, yüksek uyum, sosyallik, duyarlılık ve sağduyu içerir.

Binlerce bilimsel çalışma duygusal zekanın, yaşamın çeşitli alanlarında önemini test etmiş ve iş, sağlık ve ilişkiler açısından daha yüksek duygusal zekanın yararları için ikna edici kanıtlar elde etmiştir. Örneğin duygusal zeka; liderlik, iş performansı, iş tatmini, mutluluk ve refah (hem fiziksel hem de duygusal) ile pozitif olarak ilişkilidir. Dahası duygusal zeka, üretken olmayan çalışma davranışları, psikopati ve stres eğilimi ile negatif yönde ilişkilidir.

Ancak yüksek duygusal zeka her zaman yararlı mıdır? Yüksek bir duygusal zekanın dezavantajları büyük ölçüde keşfedilmemiştir. Fakat duygusal zekanın da fazlası negatif etkiler yaratabilir. Her şey olması gerektiği kadar olmalıdır ve her insan özelliğinin bir dezavantajı vardır. Tekrar Gemma’ya odaklanalım ve yüksek EQ’nun daha az elverişli bazı sonuçlarını inceleyelim.

Duygusal zeka ile bireyleri yaratıcılığa ve yeniliğe yatkın kılan özelliklerin çoğu arasında negatif bir korelasyon vardır. Yaratıcılık uzun zamandır düşük EQ’nun özelliği olan niteliklerle ilişkilendirilmiştir: sanatsal huysuzluk, uyumsuzluk, düşmanca dürtüsellik ve heyecanlı (“iniş çıkışlı”) kişilik. Yaratıcı insanların duygusal olarak zeki olması elbette mümkün olsa da, Gemma gibi insanlar için daha yaygın olan model, süreçleri takip etmede, ilişkiler kurmada ve başkalarıyla birlikte çalışmakta harika olmak, ancak gerekli seviyelerde uygunsuzluk ve itici güçten yoksun olmaktır.

İlk bakışta Gemma gibi yüksek EQ puanına sahip kişiler geri bildirim verme ve alma konusunda iyi iş çıkarıyor gibi görünebilir. Çünkü her ikisi de sosyal etkileşim içerir. Ancak yüzeyin altını kaşıdığınızda Gemma’nın yüksek kişilerarası duyarlılığı ve empatik kaygısının başkalarına eleştirel veya olumsuz geri bildirim vermesini zorlaştırabileceğini göreceksiniz. Buna ek olarak, Gemma gibi yüksek duygusal zekaya sahip kişiler aldıkları herhangi bir olumsuz geri bildirime kayıtsız kalabilecekleri kadar yüksek düzeyde uyumlu ve soğukkanlı olabilirler.

Gemma’nın kişiliğinin çekiciliğinin ana nedenlerinden biri, insanlarda aradığımız birçok niteliğin somut örneğidir. Gemma gibi insanlar, giriş seviyesi veya orta seviye yönetim işleri için psikolojik anlamda iyi donanımlı olsalar da sık sık popüler olmayan seçimler yapma, değişiklik getirme ve sonuçlara odaklanma becerisini gerektirdiği için başarısız olabilirler. Ayrıca üst düzey liderler ve yöneticiler inovatif olmalıdırlar. Bu, popüler olmayan sıra dışı kararlar almayı gerektirir ve Gemma gibi ilerlemekten çok anlaşmaya odaklanan insanların bunları yapma olasılığı daha düşüktür.

Gemma’nın yüksek duygusal zekası empati kurmasına ve izleyiciye doğru gelen bir mesaj iletmesine yardımcı olabilir ve bu genellikle iyi bir şeydir. Ancak çok ileri giderse bu olay başkalarını etkilemekten manipülasyon taktiklerine girmeye kayabilir. Kişinin sosyal becerilerini aşırı kullanma riski, iletişimin mantıksal argümanları ve daha işlemsel yönlerini ihmal edip iletişimin duygusal yönlerine yoğun bir şekilde odaklanmaktır. Bu anlamda duygusal zekanın karanlık tarafı, kötü niyetli insanların aşırı derecede ikna edici olmalarına ve yollarını bulmalarına yardımcı oluyor. Karizmada olduğu gibi, duygusal zekayı olumlu bir özellik olarak görme eğilimindeyiz. Ancak bu, etik olanların yanı sıra etik olmayan hedeflere ulaşmak için de kullanılabilir.

Çoğu yenilikçi girişim, risk alma ve riskten kaçınma arasında bir denge gerektirir. Gemma gibi insanlar daha güvenli davranırlar ve cesur seçimlerden kaçınırlar. Bunun nedeni, yüksek duygusal zekanın daha yüksek vicdanlılıkla ilişkili olmasıdır. Başka bir deyişle EQ’nuz ne kadar yüksekse, dürtülerinize direnme ve ölçülü kararlar verme olasılığınız o kadar yüksektir. EQ, daha fazla öz denetimle ilişkilidir ancak aşırı öz denetim, ters etki mükemmeliyetçiliğine ve riskten kaçınmaya dönüşecektir.

Açık olmak gerekirse, Gemma şüphesiz son derece arzu edilen bir çalışan. Ancak aşırı yüksek EQ’su onu kendi duygularını düzenleyen ve başkalarının duygusal ihtiyaçlarını hissedip bunlara uyum sağlayabilmenin çok önemli olduğu rollere daha uygun hale getiriyor. Satış görevlileri, emlakçılar, müşteri destek temsilcileri, danışmanlar ve psikologlar Gemma’nınki gibi EQ’dan yararlanır. Buna karşın Gemma’nın profili, yaratıcılığa, yeniliğe, değişime öncülük etmeye veya risk almaya odaklanan işlerde avantajlı olmayabilir ve hatta bir handikap olabilir. Bu, Gemma gibi birinin kıdemli bir liderlik rolünü hedefleyemeyeceği anlamına gelmez. Yapabilir ancak bu makul miktarda kendi kendine koçluk gerektirecektir. Örneğin, olumsuz geri bildirim aramaya başlaması ve bunu ciddiye alması, çatışmalardan kaçınma konusunda endişelenmeyi bırakması ve statükoya meydan okuması gerekir.

Duygusal zekanın arzu edilen ve oldukça uyarlanabilir bir özellik olduğu konusunda hiçbir şüphe yoktur ve genellikle duygusal zekanın düşük yerine yüksek olmasını tercih etmemiz anlaşılabilir bir durumdur. Onlar bir yığın muhteşem özelliğe sahiptirler. Bu, onların harika çalışanlar ve iyi yöneticiler olmalarını sağlayacaktır. Ancak onlardan vizyon sahibi liderler veya değişim öncüleri olmalarını beklemeyin.