Eğer siz de doğa olaylarıyla ilgili belgesellerin sıkı takipçilerindenseniz kesinlikle volkanik patlamalarla ilgili bir bölümü izlemişsinizdir. İnanılmaz derecede şiddetli olan bu patlamalarda yeryüzüne fazlaca volkanik malzeme çıkar. Peki ama yıldırımlar nasıl oluşur?
Volkanik patlamalar esnasında püsküren küllerin karanlığını bol ışıltılı bir havai fişek gösterisine dönüştüren bu duruma uzunca bir zamandır rastlanıyordu fakat bilim insanları bu yıldırımlara neyin sebep olduğu konusunda hemfikir değillerdi. Püsküren kül parçacıklarının bir elektrik yüke sahip olmaları gerekliydi fakat o yükün oraya nereden ve nasıl geldiği konusu izah edilemiyordu. Bunu anlamak için bir volkanı doğrudan gözlemlemek ve araştırmak da güvenli bir seçenek değildi.
2013 yılına gelindiğinde bu konu ile ilgili önemli bir gelişme yaşandı. Münih’te bulunan Ludwig Maximilian Üniversitesi araştırmacıları dünyanın dört bir yanından topladıkları volkanik külleri kullanarak laboratuvarda volkanik yıldırımları oluşturmayı başardı.
Bir kap içerisinde yapılan deneyde dar bir tüpten geçmesi sağlanan küller sürtünme ile elektriklenip yüklendiler sonra kabın geniş gövdesine eriştiklerinde farklı yüklü kümeler arasındaki yük boşalmalarına, yani şimşeklere neden oldular. Bu deneyle birlikte kül parçacıklarının birbirine sürtünerek elektrik yükü oluşturdukları ispat edilmiş oldu.
Genel olarak şimşek ve yıldırımların oluşmasını tekrar hatırlayacak olursak ısınan alçak hava, karşılaşılan soğuk hava tarafından yukarıya doğru itilir ve bulutlardaki pozitif ve negatif yükler birbirinden ayrılır. Yüklerin bu ayrılması, negatif yüklerin toplandığı bulutların karadaki veya denizdeki pozitif yükleri çekmesine neden olur. Bu olay gerçekleştiğinde ise; pozitif yük yukarı doğru fırlar ve yıldırım esnasında gözlemlediğimiz ışığı oluşturur.
Yıldırım olayına benzer bir şekilde farklı yüklü bulutlar arasında yük geçişleri olduğunda ise şimşekler oluşur. Şimşekler havadaki azotu oksitleyerek tüm canlıların büyümek için ihtiyaç duyduğu azotun toprağa dönmesine yardımcı olurlar.
Yorumlar (0) Yorum Yap