Manipülasyon teknikleri, insanlar arası ilişkilerde karşımıza çıkan ve etkisi gitgide artan eylemlerdir. Manipülasyon terminolojik olarak bir kişi veya grubun kendi istekleri doğrultusunda farklı kişi ve grupları etkilemesidir. Bu etkileme süreci kimi zaman bir romantik ilişkide kimi zamansa iş ilişkilerinde ortaya çıkabilir. Ayrıca aile içi ilişkilerde ya da dostluk ilişkilerinde bile kimi zaman manipülasyonun ortaya çıkması mümkündür. Hal böyle olunca manipülasyon tekniklerine olan ilgi de azımsanmayacak bir düzeye çıkmış oluyor.
Kişilerarası ilişkilerde sıklıkla karşılaşılan manipülasyon, birbirinden farklı biçimlere de sahiptir. Bu biçimleri kısaca tanımlamak gerekirse manipülasyon teknikleri demek mümkündür. Çoğu insan duyguları ile hareket eder. Hatta hemen her insanın hayatının bir bölümünde duyguları ile hareket ettiğini de söyleyebiliriz. İnsan yaşamında duygu ve hislerin bu merkezi yapısı, doğal olarak manipülasyonu da doğurur. Bu anlamıyla manipülasyon, duyguları kontrol etme ve yönlendirme ile doğrusal ilişkiye sahiptir. Peki gündelik hayatımızı ve ilişkilerimizi çepeçevre saran manipülasyon kaç farklı türe sahiptir? Şimdi hep birlikte bu yöntemleri inceleyelim.
Manipülasyon Teknikleri
1) Öz Güven Yoksunluğunu Kişiye Karşı Kullanmak
Öz güven, adından da anlaşılacağı üzere kişinin kendine olan güvenini simgeler. Bu anlamıyla kendine çok güvenen kişiler aşırı öz güvenli olarak adlandırılır. Kendine yeterince güveni olmayanlar ise öz güven konusunda yetersiz olarak tanımlanır. Öz güven bu anlamıyla insan sosyal yaşamının bel kemikleri arasında yer alır. Doğru ve mantıklı adımlar atabilmenin en kritik dinamiğinin yine öz güven olması şaşırtıcı değildir. Hal böyle olunca öz güven, kişilerin birbirlerini manipüle etmek için kullandıkları bir yönteme kolaylıkla dönüşebilir.
Kendinizde gördüğünüz eksiklik veya fazlalığı manipülatör ile paylaştığınızda, manipülatör bunu size karşı kullanmaya başlayabilir. Öz güven yoksunluğu ile kişiye etki altına alma, en temel ve etkili manipülasyon teknikleri arasındadır. Öz güven eksikliği yaşayan kimse manipülatörün etkisi ile kendini sürekli çıkmazda hisseder. Bu durum manipülatörün doğrularına koşulsuz şartsız uyumu beraberinde getirir. Kişi hangi sosyal ortama girerse girsin kendi eksikliklerinin yüzüne vurulacağı korkusu ile hareket etmeye başlar. Bu anlamıyla öz güven yoksunluğu, en etkili ve tehlikeli yöntemler arasındadır.
2) Dost Gibi Görün Düşmanı Oyna Tekniği
Dost gibi görün düşmanı oyna tekniği, çoğu zaman müttefik gibi hareket et olarak da tanımlanır. Böyle tanımlanmasının arkasında ise manipüle edilen kişi ile doğrudan kurulan yakın ilişkiler yatar. Manipülasyon teknikleri arasında manipüle edilen kişi ile en çok özdeşleşme, bu yöntemde ortaya çıkar. Karşınızda sizi manipüle eden kişi aynı zamanda size en yakın görünen kişi olabilir. Kurulan ilişki sayesinde hem vazgeçilmez bir dost hem de görünmez bir manipülatör edinmiş olursunuz. Manipülatörler bu tekniği çok farklı amaçlar için kullanabilirler.
Bu amaçlar arasında duygusal olarak bağımsız hareket etmeyi engelleme, politik olarak etkileme vb. amaçlar bulunur. Bu yöntemi kullanan manipülatör sizinle fazla zaman geçirmekle kalmaz. Aynı zamanda size en samimi davranan kişi olmayı da ihmal etmez. Bu sayede kendi doğrularınızla onun doğruları arasındaki boşluk zamanla ortadan kalkmaya başlar. Sizi en iyi tanıyan ve en yakın olan kişinin kendisi olduğunu sıklıkla dile getirir. Böylece manipülasyon süreci kusursuz bir şekilde gerçekleşmiş olur.
3) Mahrum Bırakma Yoluyla Manipüle Etme Tekniği
Doğada her canlı gibi insanda çeşitli şekillerde sosyalleşebilme yeteneğine sahiptir. İnsan sahip olduğu sosyalleşme yeteneği sayesinde komplike ilişkiler kurabilir ve bu ilişkileri yönlendirebilir. Sosyalleşme aynı zamanda dil ve anlamın değer kazandığı önemli bir süreçtir. Bu anlamıyla sosyalleşme, her birimiz için kritik öneme sahip bir yapıdır. Sosyalleşme sürecinde her insan sevme, sevilme, kabul görme, ait hissetme ve özdeşleşme gibi hisler yaşar. Bu hisler sayesinde sosyalleşme duygusal ve hislere bağlı bir boyut kazanmış olur. Lakin durum her zaman göründüğü gibi gerçekleşmez.
Bazı insanlar sosyalleşme sürecinde ortaya çıkan bu hisleri manipüle etme ihtiyacı hisseder. Sizinle kurmuş olduğu ilişki ne türden olursa olsun, sizi kendinden mahrum bırakarak manipüle etmeye çalışır. Manipüle teknikleri arasında en sık rastlanan bu tekniğin adı ise kısaca mahrum bırakma yöntemidir. Çıkar gözetmeksizin kurulan romantik veya dostluk ilişkileri zamanla manipülatörün kaynağı haline gelebilir. Kişi kendisini ne olursa olsun manipülatöre karşı tam bağımlı hisseder. Böylece onun söz ve eylemleri mutlak doğru haline gelir.
4) Beyin Yıkama ya da Mantığı İflas Ettirme Tekniği
Bilgi, insanın bulunduğu konumu iyileştirebilmesi ve değiştirebilmesi için en önemli kaynaklar arasında yer alır. Bilgi sayesinde doğa ve sosyal yaşam hakkında çeşitli bilgiler ediniriz. Bu bilgiler bize içinde bulunduğumuz ortam hakkında mantıklı kararlar verebilmemizi sağlar. Lakin bu durumun tersi de gündelik yaşamımızda sıklıkla karşılaştığımız bir olgu halini almıştır. Bilgiyi tersine çevirme, saptırma veya manipüle etme gibi yöntemler ile bilgi hakkındaki görüşlerimiz çatışabilmektedir. Bu durum bir anlamıyla da rasyonel akıl yürütme sürecinin sekteye uğraması anlamına gelir.
Karşımızdaki manipülatör rasyonel doğruları ve bilgiyi bükerek kendi doğrularını bize inandırmaya çalışır. Bu sayede çoklu bireysellik yerini tek kişinin hakimiyetine bırakır. Bir yanlış bilginin sıkça tekrarlanması beyin yıkama tekniğinin vazgeçilmezleri arasındadır. Manipülasyon teknikleri arasında beyin yıkama bu anlamıyla bilgi ile en çok haşır neşir olanlar arasındadır. Manipülatörün karşısındaki kişiye doğruyu yalnızca kendisinin bildiğini inandırması yeterlidir. Bu durumda onun doğrusu etkilediği herkesin doğrusu olur. Sonucunda ise kendi inançlarını, isteklerini ve arzularını kolaylıkla diğerlerine kabul ettirebilir.
5) Duygusal Şiddet Tekniği
Duygusal şiddet, manipülasyon teknikleri arasında en ağır sonuçlara yol açanlar arasında yer alır. İnsan olmanın bize getirmiş olduğu özellikler sayesinde birden fazla hissi aynı anda yaşarız. Güven, aidiyet, bağlılık ve sadakat bu özelliklerin yalnızca birkaçı olma özelliği taşır. Herhangi bir romantik ilişkide veya arkadaşlık ilişkisinde bu hisleri hepimiz karşılıklı olarak yaşarız. Duyguların insan hayatı için kapladığı yer bu anlamıyla tartışılmayacak kadar büyüktür. Manipülatörlerin de en sevdiği alanlardan birisi şüphesiz duygulardır. Duygular aracılığı ile yaşarlar ve karşılarındaki kişileri manipüle ederler.
Kendilerinin vazgeçilmez olduklarını ilişki kurdukları kişilere psikolojik olarak dayatırlar. Bu sayede kurulan ilişki onların yörüngesinde hareket eder. Onlar varsa vardır, onlar yoksa yoktur. Manipüle edilen kişi duygusal yoğunluğu sebebiyle ezilmeye mahkûm edilir. Manipüle edildiğinin çoğu zaman farkına bilme varmaz. Bu sayede manipülatör uzun zaman boyunca istediklerini kolaylıkla onaylatabilir. Terk edip yalnız bırakmakla tehdit etme en ayırt edici silahları arasındadır. Bu sayede karşılarındaki kişiye karşı duygusal üstünlük sağlarlar.
6) Egonun Karşı Konulmaz Hafifliği Yöntemi
Ego bazı insanlar için mutlak bir motivasyon kaynağıdır. Egonun etkisi sayesinde çoğu kişi kendini güvende ve huzurlu hisseder. Bu anlamıyla egonun insan hayatı ve sosyalliği için kritik bir yere sahip olduğu da gerçektir. Egonun tatmini de aynı boyutta bir performansı gerektirebilir. Bu performans kimi zaman kişinin kendi tarafından yapılırken kimi zamansa çevresindekiler tarafından icra edilir. Egosu ile hareket eden kişi kendisine ait güzel şeyler duymadan edemez. Övülmek, hoş görülmek, beğenilmek veya böbürlenmek bu kişilerin ortak özellikleri arasındadır. Peki ya ego yoluyla manipüle etme nasıl gerçekleşir?
Bu sorunun cevabı şüphesiz egonun durmaksızın yüceltilmesinden geçer.
Egosuna karşı gelemeyenlerin karşılaşması oldukça muhtemel bir durum olduğunun da altını çizelim. Manipülasyon teknikleri arasında en sıra dışı yöntemlerden birisi olduğunu da belirtelim. Manipülatör gözüne kestirdiği kişiye sürekli ego artırımı yaparak ona kendini iyi hissettirir. Bu durum bir yerden sonra manipülatörün kişinin sosyal yaşamında vazgeçilmezler arasına girmesini sağlar. Böylece ona ve isteklerine göre hareket etmeye başlar.
7) Korku Sihrini Kullanarak Manipüle Etme Tekniği
Korku, insan yaşamının en temel içgüdüleri arasında yer almasıyla bilinir. İnsanlık tarihi kadar eski olan bu içgüdünün varlığı hâlâ sürmektedir. İnsanlar çeşitli şekillerde korkarlar. Korku yalnızca tek bir şekilde ortaya çıkmaz. Kimi zaman ölüm korkusu kimi zaman ise yalnız kalma korkusu öne çıkar. Ölüm, ertelenemeyen ve sonrası hakkında bilimsel cevaplar sunulamayan bir durum olduğu için korkunun en temel kaynağıdır. Bu yüzden sosyal hayatta, korku aracılığı ile kişilerin birbirini manipüle etmesi de şaşırtıcı değildir.
Korku ile ortaya çıkan manipülasyon süreci çeşitli şekillerde olabilmektedir. Bu durumun bir hali, kişinin yaşadığı sorunları hep birlikte çözeceği kişiymiş gibi görünmek olabilir. Bir farklı şekilde ise kişiyi yalnız bırakma şeklini alabilmektedir. Böylece kişi bağımsız kararlar vermekte gitgide zorlanır ve sosyal bir korku havuzunun içine düşer. Korku ile yıldırma, manipülasyon teknikleri arasında en zarar verici boyutlara ulaşabilenler arasındadır. Bu tekniklerin her birinin psikolojik ve duygusal düzeyde zarar verici olduğunu da hatırlatalım tabii ki.
8) Yalan Tekniği ile Duygusal ve Psikolojik Manipülasyon
Yalan, belki de tüm zamanların en fazla kullanılan manipülasyon teknikleri arasına girebilir. Bu durumun sebebi ise şüphesiz insanın dili çok çeşitli şekillerde kullanma becerisidir. Bu beceri sayesinde çeşitli durumlar olmadığı gibi gösterilebilir. Kısacası en temel insan ilişkilerinde dahi gerçekler bu sayede manipüle edilebilir. Bu anlamıyla herhangi bir şekilde duygusal bağ kuran kişiler arasında yalan ortaya çıkabilmektedir. Yalan kimi zaman yapılan yanlışları örtbas etmek için kullanılırken kimi zamansa farklı gerçeklikler yaratmaya yarar.
Böylece manipülatör kişi çevresine istediği gibi kolaylıkla yön verebilir. Aynı zamanda yön vermekle de kalmaz çevresinde tam bir hakimiyet kurar. Yalan, manipülatöre inanılması güç bir hareket serbestliği de yaratır. Bu hareket serbestliğinden yararlanan manipülatör, başkalarına yalan söyleyerek kendi arzularını sağlamış olur. Yalan yoluyla gerçekleşen manipülasyon her zaman yakın sosyal çevrenizde gerçekleşmeyebilir. Ekonomik olarak manipüle edilme yani dolandırılma da yalan tekniğinin parçalarındandır. Yalan yöntemi, en temel sosyal ilişkiden en kompleks ilişkiye kadar açığa çıkabilir.
This post is also available in: English Français Español Deutsch
Yorumlar (0) Yorum Yap