Dünya nasıl oluştu? Sorusu birçoğumuzun aklını hâlâ kurcalıyor. On yıllar boyunca bilim insanları bu konuda yaptıkları araştırmaları yayınladı ve yeni bilgiler ortaya çıkmaya deva m ediyor. Gezegenimizdeki yaşamın milyarlarca yıllık sırrı nedir? Sorusu dâhil Dünya’nın doğuşu hakkındaki şaşırtıcı gerçekleri araştırdık. Dünya’nın nasıl oluştuğuna ve Dünya hakkında ortaya çıkan ilginç bilgilere yakından bakıyoruz.
Dünya Nasıl Oluştu? Dünyamızı Tanıyor muyuz?
Yapılan araştırmalarla, Dünya’nın 4,5 milyar yıl yaşında olduğu saptanmış. Güneş’e olan yakınlığıyla Merkür ve Venüs’ten sonra 3. sırada yer alıyor. Günümüz bilgileri doğrultusunda, içinde su bulunan yegane gezegen Dünya. Mars’ta tuzlu su bulunmuş olsa da içilebilir olmadığı NASA tarafından doğrulandı. Dünya, canlıların yaşadığı tek cisim olarak görülüyor. En azından şimdilik…
Atmosfer, bolca azot barındırır ve işleyişiyle bizi meteor tehdidinden korur. Diğer gezegenlere fark atan bir diğer yönü ise bitki örtüsü ve ormanlara sahip olması. Uygun bir sıcaklıkta olduğu için yaşamın sürdürülebilirliğinde en önemli rolü oynuyor.
Evren Nasıl Oluştu?
Big Bang teorisi(Büyük Patlama), evrenin tekil bir noktadan genişleyerek oluştuğunu söyler. Bu genişleme devam ettikçe hidrojen, helyum ve ufak oranda lityum ortaya çıkmıştır. Bu gazların aşırı düşük sıcaklığa ulaşmasıyla da Samanyolu ve Andromeda gibi galaksiler oluşmuştur.
Bu teoriye Büyük Patlama adı verilse de esasında meydana gelen olay genişlemedir. Zamandaki küçük bir anda yaşanan patlama, uzayda meydana gelmemiştir.
Bu andan itibaren evren, günümüzde de olduğu gibi sürekli genişlemeye devam ediyor. Big Bang sonrasında ne olduğu, her daim tartışmalara konu olmuştur. Bilim insanlarının çoğunun katıldığı teori ise şu yönde:
Başlangıç aşamasında, kainat oldukça sıcak ve yoğundu. Bu homojen evren gittikçe şişmiş, etrafı tamamen kuark-gluonla kaplanmıştı. Soğuma evresi de bundan sonra başladı.
Büyük Patlama Sonrasında Ne Oldu?
Genişlemeden hemen sonra proton ve nötronlar ortaya çıktı. Birbirlerini imha eden proton ve anti-protonlar enerjiye dönüştü. Bu aşama tamamlandıktan sonra, proton ve nötronların çok büyük bir kısmı yok oldu.
Evrenin oluşumundan 1 saniye sonra, elektronlar ve pozitronlar etkileşime girdi. 1 milyar kelvine düşen sıcaklığın ardından helyum ve döteryum oluştu. Serbest kalan protonların elektronlarla bir araya gelmesi ise 379.000 yıl sonra gerçekleşti.
Deneylerde, evrenin başlangıç aşaması simüle edilse de ilk saniyelerine ilişkin net bir bilgi yok. Eldeki verilerle Big Bang yoğunluğuna ulaşılamadığı için şu anda soru işareti olarak kalmaya devam ediyor.
Dünya Nasıl Oluştu?
Güneş’in çevresindeki gezegenler oluşurken büyük miktarda etkileşim meydana geldi. Birbirlerine çarpan büyük kütleli hareketlerden birinde, Dünya’nın yapı taşı Güneş’ten koptu. Diğer maddelerle bütünleşerek zamanla genişlemeye başladı.
Göktaşıyla da çarpışan Dünya, böylelikle bazı elementleri bünyesine dahil etti. Demir ve nikel, göktaşından miras kalarak dünyanın çekirdek yapısını oluşturdu.
Dünya’nın görünümü ise kısa bir süre içinde günümüzdeki halini almadı. Yeryüzü ve okyanusların meydana gelmesi milyarlarca yıl sonra gerçekleşti. Bitkiler, fotosentez yoluyla oksijen ve atmosferi oluşturarak canlı hayatın ilk adımını atmış oldu.
Bu aşamaya gelene dek pek çok buzul çağı yaşandı, dev volkanik patlamalar meydana geldi. Dünya’nın şeklini almasında, bu doğa olayları büyük bir etkendi. Dünya nasıl oluştu sorusu, pek çok iklimi ve doğa olaylarını barındırıyor.
Dünya’ya Dair 10 İlginç Bilgi
1. Tektonik Hareketler Yer Kabuğunu Dengeler
Dünya, güneş sisteminde volkanik patlama ve depremlerin yaşandığı tek gezegen. Dünya’nın dış kabuğu parçalara ayrılır ve bu yeryüzü parçacıkları birbirine doğru hareket eder. Böylelikle Dünya üzerinde taze yer kabukları oluşabilir.
Bu durum karbon döngüsü için de önemlidir. Okyanustaki bitkiler öldüğünde okyanusun dibine düşerler. Uzun zaman sonra, bu karbon yönünden zengin kalıntılar yeryüzüne geri gelir. Atmosferdeki karbonu emerek yerkürenin aşırı ısınmasına engel olur. Tektonik hareketler olmaksızın karbonun geri dönüşmesi mümkün olmaz.
2. Dünya Tam Olarak Yuvarlak Değildir
Çoğumuz Dünya’nın yuvarlak olduğunu biliriz. Yanlış bir bilgi olmasa da ufak bir nüans mevcut. Modern astronomiyle yeni keşfedilen gerçek ise Dünya’nın düzleştirilmiş bir küreye benzediği.
Şekli neredeyse yuvarlak olmasına rağmen; kutuplarda daha basık, ekvatorda daha çıkıntılıdır. Bu durumun sebebi ise Dünya’nın ekseninden kaynaklanır.
3. Dünya Çoğunlukla Demir, Silisyum ve Oksijenden Oluşur
Elementler açısından kıyaslama yaptığımızda yer kabuğunda yoğun olarak 3 madde buluruz. Yer küre, %32.1 demir, %30.1 oksijen, %15.1 silisyum, %13.9 oranında magnezyum içerir. Demirin çoğu yer kabuğunun çekirdeğinde bulunur. Sudaki kütlede ise %88 oranında oksijen mevcut.
4. Yeryüzünün %70’i Suyla Kaplıdır
Dünyanın mavi olarak tasvir edilmesinin sebebi aslında bu bilgiden kaynaklanıyor. Büyük bir kısmını okyanus ve denizlerin oluşturduğu yeryüzünün kalan kısmına ”kıtasal kabuk” deniyor. Aslına bakarsak yaşam alanımız çok da geniş değil.
5. Dünya’daki Atmosfer 10.000 Km’den Daha Fazla Genişliğe Sahiptir
Yeryüzündeki atmosfer, yüzeyden 50 km yukarıya doğru oldukça yoğundur. Bununla birlikte uzaya doğru 10.000 km’ye dek uzanır. Atmosfer, bünyesindeki daha yüksek ve yüzeyden daha uzak olan hava basıncı ve yoğunluğunu azaltır.
En geniş ve en dıştaki katman olan ekzosfer, deniz seviyesinden 10.000 km ötededir. Böylelikle atmosferin son tabakası, uzay boşluğuyla birleşir.
6. Yer Kabuğundaki Eriyik Demir Çekirdeği Manyetik bir Alan Oluşturur
”Manyetosfer” denilen bu alan, yüzeyden binlerce kilometre ötede bir manyetik alan yaratır. Bilim insanlarına göre bu tamamen yerkürenin çekirdeğiyle ilgili. Böylelikle elektrik akımını oluşturmak için gereken ısı iletimi düzenleniyor.
Manyetosfer, Güneş’ten gelen rüzgarın yeryüzüne radyasyon yaymasına engel olur. Dünya’nın etrafındaki bu zararlı ışınımın önünü keser. Bu bölgenin hayati bir öneme sahip olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
7. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketi 24 Saat Sürmez
Tam olarak 23 saat, 56 dakika ve 4 saniye sürer. Astronotlar, sidereal day yani uzak bir yıldızı hesaba katarak yaptıkları hesapla bu sonuca varıyor. Güneş, arkada kalan yıldızlara oranla 1 derece daha ileri hareket eder.
Böylelikle Dünya’nın Güneş ve kendi etrafındaki dönüşünü de eklersek 24 saate ulaşırız. Solar day (Güneş günü) denilen bu fark, gökyüzündeki yıldızların aynı noktada belirdiği süreden kaynaklanır.
8. Bir Sene 365 Gün Değildir
Bir sene 365.2564 gündür. Peki nasıl? Leap day (artık gün) anlamına gelir. 29 Şubat vb. tarihler artık gün olarak geçiyor. Her 4 senede 1, bu artık günlere ihtiyaç duyuluyor. Bu sebeple, her 4 yılda 1 kere Şubat takvimine 1 gün ekleriz.
9. Dünya’nın Ay’dan Başka Minik Uyduları da Vardır
Hepimizin bildiği gibi Dünya’nın uydusu Ay’dır. Son verilerle adı duyulan bu iki asteroit, 3753 Cruithne ve 2002 AA29 ismiyle anılıyor. Dünya’ya yakın cisimler olarak bilinen asteroit popülasyonunun bir parçası oldukları gözlenmiş. 3753 Cruithne, bazı kaynaklarda ”Dünya’nın ikinci uydusu” olarak geçiyor.
Dünya etrafında dönmese de senkronize bir yörüngeye sahip. 2002 AA29 ise 95 senede 1 kez Dünya etrafında dönüyor ve bize oldukça yakın bir mesafede. 60 metre boyutunda ve hemen hemen dairesel bir yörünge çizer. Bilim insanlarına göre bu gök cismi, uzayın derinliklerini keşfetmek için büyük bir avantaj sağlayabilir.
2020 senesinin 15 Şubat tarihinde, 3,5 metre çapında bir asteroid daha bulundu. NASA’nın katkı sağladığı projeyle keşfedilen bu ufak gök cisminin de Dünya’nın uydularından biri olabileceği düşünülüyor.
10. Dünya Nasıl Oluştu Sorusundan Daha Çok Merak Edilen Konu: Evrende Yalnız mıyız?
Mars’ta geçmiş zamana ait organik moleküller ve su bulundu. Nebula kümesinde de amino asitlerin görüldüğü. Astronotlar, Jüpiter’in uydusu Europa ve Satürn’ün uydusu Titan’da hayat olup olmadığına dair pek çok araştırma gerçekleştirdi. Sonuç ise yaşamın yalnızca Dünya’da var olduğu. Uzaktaki yıldızlar, modern teknolojide devasa radyo çanaklarıyla dinleniyor.
Böylelikle yıldızlararasında farklı yaşam formlarının varlığı araştırılmaya çalışılıyor. Farklı gezegenlerde yaşam izlerinin bulunması her daim spekülasyon konusu olmaya devam etse de net bir veri yok. Zaman ne gösterir bilinmez ama şimdilik yaşamın yalnızca Dünya’da var olması bile yeterince ilginç!
Bu içeriklere de göz atabilirsiniz:
Yapay Zeka Mühendisliği Nedir? Çalışma Alanları Nelerdir?
Güneş Sisteminde Bulunan Gezegenler ve Özellikleri
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap