Türk-İslam Tarihinin En Yetkin Halkla İlişkiler Uzmanı: Yusuf Has Hacip

Çoğu kaynakta halkla ilişkilerin kökeninin, 1807 yılında ABD Başkanı Thomas Jefferson’ın 10. kongreye gönderdiği mesajda ‘halkla ilişkiler’ deyiminin kullanılmasıyla ortaya çıktığı kabul görülse de, aslında ‘PR yapmak’ çok daha eski bir maziye sahiptir. Öyle ki, ilk çağdaki filozofların, çeşitli konularda halkı bilgilendirmek, desteğini almak, kendi taraflarına çekebilmek amacıyla yaptıkları forumları, halkla ilişkiler çalışmaları olarak değerlendirebiliriz.

Türk-İslam tarihinde de aynı sistem uygulanıyordu. Bunun en başarılı örneği ise 11. yüzyılda yaşamış olan bilgin, yazar ve astronom Yusuf Has Hacip’tir.

Doğu Türkistan’daki Balasagun şehrinde, 1017 yılında doğan Yusuf Has Hacip’in bir Türk ve Müslüman aileye mensup olduğu tahmin edilmekte.

(İllüstrasyon: Ethem Onur Bilgiç – Instagram: @ethemonurb)

Kendisini çok iyi yetiştirmiş olan Yusuf, elli yaşlarındayken on sekiz ay içerisinde meşhur ‘Kutadgu Bilig’ adlı eseri yazdı. Bu kitabı, Kaşgar’a gelip, 1070’te Karahanlı hükümdarı, edebiyat meraklısı Uluğ Kara Buğra Hana arz etti.

Kitap o kadar beğenildi ki “Uluğ Has Hacib” unvanı ile başvezir yardımcılığıyla ödüllendirilerek, en yüksek Karahanlı devlet memuriyetlerinden biri verildi. Bu göreviyle “Yusuf Has Hacip“ ismini aldı ve sarayın vazgeçilmez görevlilerinden oldu

Bundan sonraki görevi, halk ile saray arasındaki iletişimi sağlamak, hükümdarın imaj ve itibarını yüksek tutmak ve olası bir kriz anında halk ve saray arasındaki protokolü yürütüp, sonuca ulaştırmak oldu.

Bu görev, günümüzde halkla ilişkiler alanında faaliyet gösteren kişilerin görevleriyle neredeyse bire bir örtüşüyordu.

En belirgin halkla ilişkiler çalışmalarından birisini; hükümdarların zaman zaman kıyafet değiştirerek halkın arasına karışıp esnafın sorunlarını dinlemesini, halkın, padişah ve saray hakkındaki düşüncelerini öğrenmeye çalışmasını tarih kitaplarında görmekteyiz.

Yusuf Has Hacip bunun gibi birçok halkla ilişkiler çalışması yürütmüştür. Eserinde hükümdarların danıştığı birçok bilgi bulunmaktadır. En önemlilerinden birisi, eserin Türklerin ahlak, hukuk ve devlet idaresi ile törelerini çok net bir şekilde dile getirmesidir.

Aynı zamanda, hükümdarların sıkça yaşadığı; halkın ne istediğini bilememe, yanlış iletişim kurma ve toplum içi refahı sağlayamama sorunlarına bir çözüm olmuştur.

Geçmiş zamanın en başarılı halkla ilişkiler uzmanlarından olan Yusuf Has Hacip 1077 yılında vefat etmiş; tarihe adını yazdırmıştır.