Mit sözcüğü genelde gerçek dışı, doğruluğu olmayan bir hikaye veya anlatı için kullanılır. Doğru olmayan unsur vurgusu barındırır. Mitoloji, Mythos ve Logos kelimelerinden oluşur. Belirli bir din veya kültürdeki evrenin yaratılışı, gelenekler ve kültüre özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerdir. Mitleri derleyen kişiye “mitolog”, mitolojik konuların sunumunaysa “mitografi” denir.
Yunanca öykü yazma kelimesiyle ilgilidir. Mitoloji dünyadaki her uygarlıkta önemli bir role sahip olmuştur. İnsanların yaratılıştan beri süregelen bu var olma sorgusunun bir kahramana, yüce bir varlığa ihtiyacı vardır. İşte burada neredeyse her kültürde devreye giren birçok Tanrı/Tanrıça bulunur. Bu yazımda sizlere bu tanrılardan 8 tanesini tanıtacağım. Gelin farklı kültürlerde nasıl Tanrılar varmış görelim.
1) Kötülüğün Simgesi Loki
İskandinav mitolojisinde kötülük ve kurnazlık tanrısı. Aynı zamanda şekil değiştirebiliyor. Loki, aslında buz devidir. Babası Farbauti ve annesi Laufey’dir. Küçükken savaş sonrası ortada kalır ve Odin onu kanatları altına alıp Thor ile kardeş olarak büyütür. Angrboda ile evliliğinden kötülüğün temsilcileri olarak düşünülen Jormungadr, Fenrir ve Hel adlı üç çocuğu olur.
Ona derin bir aşkla bağlı Sigyn ile olan evliliğinden ise Nari adında bir çocuğu vardır. Odin’in oğlu Baldur’un ölümüne sebep olmaktan tutun Idunn’un kaçırılması vb. bir çok olayda olan parmağı yüzünden kötülüğün habercisi olarak anılır. Yaptıkları yüzünden de Ragnarok zamanı gelene kadar hapse atılacaktır.
Zamanı geldiğinde Loki, Naglfar gemisinin başına geçer. Son savaşlar yapılırken de Loki Heimdall ile dövüşür ve bu kavganın galibi olamadığı için ölür. Lakin Heimdall da aldığı yaralardan sağ çıkamaz ve dövüşlerinden sonra ölür.
2) Kadınların Tanrıçası Diana
Anton Raphael – Diana as the Personification of Night
Diana, Roma mitolojisinde ay, avcılık, bereket ve doğum tanrıçasıdır. Aynı zamanda da bakiredir. Jupiter ve Latona’nın kızıdır. Yunan mitolojisindeki karşılığı Artemis’tir. Celene ve Artemis kültürlerinin Cumae’deki Yunan kolonilerince İtalya’ya taşınmasıyla Latin kültürüne adapte olmuştur. Kadınların ve doğumun tanrıçası olmasının yanında bir de av tanrıçasıdır.
Meşe ormanları ise onun adıyla kutsanmıştır. Aventine Tepesi’nde Tapınağı bulunur. Adına her yıl 13 Ağustos gününde festival düzenlenirdi. Bunların yanı sıra Tifanta’da bir tapınağı ve Nemi Gölü’nde Egeria ile birlikte tapınıldığı bir tapınağı bulunur. Hıristiyanlığın popülerleşmesinden sonra Hekate ile birlikte cadıların lideri olarak görüldü.
3) Güneş’in ve Ateşin Tanrısı; Apollon
Charles Meynier – Apollo, God of Light, Eloquence, Poetry and the Fine Arts with Urania, Muse of Astronomy
Yunan mitoloji kaynaklarında Apollon, sanatın, müziğin, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısı olarak geçmektedir. Gelecek ile ilgili bilici bir rolü vardır, yani kahindir. Bu özelliğini başka insanlara aktarabilme özelliği de vardır. Artemis’in ikiz kardeşi Leto ve Zeus’un oğludur.
Roma mitolojisinde ise Apollo olarak bilinir. Güneş tanrısı sıfatı kendisine sonradan verilmiştir. Çünkü asıl güneş tanrısı, Yunan tanrısı Helios’tur. Tıp biliminin uygulamalarını insanlara öğretmiştir. Oldukça dürüst biri olduğundan gerçeğin ve ışığın tanrısı olarak da bilinmektedir. Zamanının çok güçlü ve önemli yaratıklarından Python ejderini öldürmüştür.
Karısı Koronis’in sadakatsizliğini cezalandırma görevini kız kardeşine vermiştir. Bunun üzerine oğlu Asklepius’u yetiştirmesi için onu at adam Cherion’a teslim etmiştir. Nehir perisi kızı Daphne’ye hayranlık ve sevgi beslemiş, ancak bakire kalması gereken Daphne Apollondan kaçmıştır. Bu zor bir durum olduğu için Artemis’ten yardım istemiş ve bunun üzerine Artemis onu bir defne ağacına çevirmiştir.
4) Denizin Kızı Benten/ Benzai-Ten/ Benzai-tennyo
Keisei – Benzaiten Seated on a Dragon
Japon mitolojisinden değişik isimli bu tanrıçamız aşk, sanat, bilgelik şiir, iyi şans ve suyun Tanrıçası. Ejderha Kral Munetsuchi’nin üçüncü kızı olduğu söylenir. Hint Tanrıça Saraswati’den türetildiği düşünülür. Benten genellikle ejderhaya binmiş güzel bir kadın olarak tasvir edilir. Yanında duran beyaz bir yılan ise haberciliğini yapar.
Sekiz elinde bir kılıç, bir mücevher, bir ok, bir yay, bir tekerlek ve bir anahtar tutar kalan iki eliyle de dua eder. Geyşaların koruyucusu olarak bilinir. Japon mitolojisinde var olan yedi şans tanrısından (Shichi-fuku-jin) biridir. Genellikle denizle bağdaşlaşmıştır. Bir efsaneye göre bir deniz ejderhası ile evlenmiş ve böylelikle Enoshima adasının yıkımlarına son verdi.
5) Mutluluk Tanrısı Fu Xing ( Fu Hsing)
Fushoulu olarak bilinen üç yıldız Tanrısından biridir. İsminin anlamı ‘şanslı yıldız’dır. Ona tapınanlara mutluluk bahşeden birçok Tanrıdan biridir. Mutluluk Tanrısı Fu Shen ile de özdeşleştirilir. Fu Xing’in aynı zamanda 6. Yüzyıldan kalma bir Mandarin eyaletinde Daoxian yerel sakinleri tarafından Tanrılaştırılmış Yang Cheng olduğuna inanılır. Gökyüzünde Jupiter gezegeninde oturup, insanlara mutluluk dağıttığı düşünülür.
6) Çapkın Tanrı Kokopelli
Kokopelli, genellikle Güneybatı Amerika’da Hopiler ve Zuniler gibi bazı Kızılderili kabileleri tarafından oldukça saygı duyulan bereket Tanrısıdır. Kafasında tüy veya anten gibi çıkıntılar olan kambur bir adamdır. Flüt çalar. Müziğin ruhunu temsil eder ve oyunbazdır.
Pek çok bereket Tanrısı gibi o da doğum ve tarımı yönetir. Baharın gelişini haber verdiğinde onu duyan herkesin gece boyu şarkı söyleyip dans etmesi gerektiği söylenir. Ertesi gün kadınlar yanında bir çocukla uyanacaktır. Bunların kamburunda taşıdığı tohumdan ve şarkılardan dolayı olduğu söylenir.
Bazı inanışlara göre flütüyle çölde kaybolan kişilere yol gösterir, yaralarını iyileştirir ve flütten çıkan notalar ile onlara keyif verir. Günümüzde Güneybatı bölgesinde hala birçok kabile ona tapmaya devam etmektedir.
7) Kedilerin Koruyucusu Tanrıça Bastet
Mısır mitolojisindeki çokça Tanrıçalardan biridir. Tarihçi Herodot’un yazıtlarında ana kedi Tanrıça Bast olarak bahsedilir. En az İkinci Hanedandan beri ona tapınıldığı düşünülür. Başlarda Aşağı Mısır’ın koruyucu tanrıçası olarak bilinir ve vahşi bir aslan olarak betimleniyordu.
Ev kedileriyle özdeşleştirilmesi MÖ 1456 yılında başladı. Güneş Tanrıçası olarak anılsa da sonradan Yunanların gelişiyle Artemis ile ilişkilendirilip Ay Tanrıçasına dönüştürüldü. Genelde birlikte anıldığı Sekhmet’in olumlu yansımasıdır. Bastet’in sözlük anlamı ‘merhem şişesinin kadını’dır.
Bundan ötürü Anubis mumyalama tanrısı olduğunda, Bast onun karısı olarak adlandırılmıştır. Mısır dışından gelen Tanrı Maahes’in annesi olduğu düşünülür. Maahes’te bir kedi aslan tanrıydı.
8) Bir Destan: Oğuz Kağan
Oğuz Kağan Türk ve Altay mitolojisinde karşımıza çıkar. Türklerin atası olarak kabul edilir. Eski Türklerde iki farklı “ikili kökeni” yansıtan farklı iki gelenek olduğu söylenir. Bunlardan biri ata kurt, diğeri de ata boğa üzerine kuruludur. Oğuz’a adını veren ata da boğadır. Buna karşın Oğuz, hayatı boyunca kurdun korumasına ve rehberliğine başvurmuştur.
Annesi Ay Kağan, babası Kara Han ve dedesi Kabihn’dır. Babası Kara Han’ı öldürür. Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han ile özdeşleştirilmiştir. Gücü simgeleyen boynuzlu bir tacı vardır. İki eşinden toplamda 6 çocuğu olur ve çocuklarının çocuklarından da Oğuz Boyları meydana gelir. Tarihçi Rüstem Paşa’ya göre de Oğuz Kağan, Kur’an da “Zülkareyn” adlı kutlu kişidir.
Mitoloji, tanrı ve tanrıçalar üzerine son söz:
Gördüğünüz üzere, dünyada birçok farklı mitoloji ve bu mitolojilerin birçok Tanrısı/Tanrıçası bulunur. Yazıda gördüğünüz gibi bazıları birbirlerine oldukça benzer. Bu, insanların doğayı anlayış çabasından, sorularından ve her kültürün soruyu kendine göre cevaplamasından ötürü geliyor olabilir. Bu sorular hikayelere, hikayeler mitlere ve mitlerin oluşturduğu o kültürler de mitolojiye yol oldu. Yine bu mitolojiler de bireylerin inancını bahşettiği, taptığı mitoloji Tanrılarını ortaya çıkardı.
Mitolojiye ilgi duyuyorsanız ilginizi çekebilecek diğer içerikler:
Yunan Mitolojisinin Asi Deniz Tanrısı Poseidon Kimdir?
Antik Yunan Medeniyeti Hakkında İlginç 20 Bilgi
This post is also available in: English
Yorumlar (0) Yorum Yap