Ününe Rağmen Anlamı Bilinmeyen Bir Tablo: Kaplumbağa Terbiyecisi Ne Anlatıyor?

Osman Hamdi Bey, Osmanlı’nın son dönemlerinde adını duyuran bir entellektüel. Onu, Kaplumbağa Terbiyecisi eseriyle tanıyoruz. Peki Kaplumbağa Terbiyecisi’ni tanıyor muyuz? Kaplumbağa Terbiyecisi ne anlatıyor? Osman Hamdi’nin bu eserinde halkı hangi konuda eleştirdiğine ve bu konudaki iddialara birlikte bakalım. Arkadaş ortamlarında anlatmalık güzel bilgiler geliyor, hazır olun!

Osman Hamdi Bey, 1842’de doğdu. Osmanlı Devleti adına yurt dışında okuyan ilk öğrenciler arasında yer alıyor kendisi. Asıl alanı hukuktu ama onun kafası hep sanattaydı. Paris’te sanat dolu günler geçirdikten sonra çeşitli görevlerde bulundu. II. Abdülhamit, Osman Hamdi Bey’i, Sanayi-i Nefise Mekteb-i’ne tayin etti ve Osmanlı’nın ilk güzel sanatlar okulu açılmış oldu.

Osman Hamdi Bey’in hikayesi de burada başlıyor. Müzecilik ve sanat konusunda çok çalışan Osman Hamdi Bey’in en ünlü eserlerinden olan Kaplumbağa Terbiyecisi’nin mesajlarından birinin bu çalışmalar olduğu iddia ediliyor.

Kaplumbağa Terbiyecisi’nde bir derviş görüyoruz. Bu yaşlı kişinin derviş olduğunu, uzun sakalından ve sırtındaki ney ve kudüm adı verilen çalgıdan öğreniyoruz. Yerde kaplumbağalar ve yeşillikler bulunuyor. Peki şimdi gelelim asıl soruya; Kaplumbağa Terbiyecisi ne anlatıyor?

İddia 1: Kendisi, derviş; iş arkadaşları, kaplumbağa

Birinci iddiaya göre, Osman Hamdi Bey kendisini derviş ve çalıştığı kişileri kaplumbağa olarak görüyor. Sürekli onlara bir şeyler öğretmeye çalışıyor fakat arkadaşlarının yavaşlığı, onları kaplumbağaya çeviriyor. Bu iddiaya göre Osman Hamdi Bey, çalışma arkadaşlarını eleştiriyor.

İddia 2: Kendisi, derviş; halk, kaplumbağa

İkinci bir iddaya göre ise, derviş yine Osman Hamdi Bey fakat kaplumbağa rolünü üstlenenler değişiyor bu sefer. Halkı sanatla eğitmeye çalışan (sırtındaki enstrümanlar) derviş ve bu ilerlemeye direnen halk resmediliyor Kaplumbağa Terbiyecisi’nde. Osman Hamdi Bey’in toplumu sanat ve kültürle eğitmek, çok istediği ve önem verdiği bir ilerlemeydi fakat bu isteğine ulaşabildiği pek söylenemez.

Bonus İddia: Kaplumbağa Terbiyecisi bir esinlenme!

Tablonun anlamından ziyade yapısına dikkat eden bir grup sanatsevere göre ise Osman Hamdi Bey’in hazırladığı bu tablo özgün değil. İddianın sebebi alttaki gravür.

Osman Hamdi Bey’in Kaplumbağa Terbiyecisi, 1906 yılında yapıldı. Fransız Tour du Monde dergisinde yayınlanan Charmeur de tortues ise 1896 yılında yayınlandı. İşin bir ilginç yanı da Charmeur de tortues, Kaplumbağa Terbiyecisi demek. Osman Hamdi Bey’in babasına gönderdiği bir mektupta gönderdiği Tour du Monde dergisini okuduğunu belirttiği ise bir başka ayrıntı.