İngiliz İngilizcesi ve Amerikan İngilizcesi Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?

ABD’nin ve İngiltere’nin konuştuğu dil her ne kadar ortak olsa da detaylara inildiğinde birçok noktada birbirinden ayrılıyor. British yani Britanya ile Amerikan ingilizcesi arasında başta telaffuz olmak üzere önemli farklılıklar bulunuyor. Bu farklılıklar sonucu zaman zaman İngilizce’nin en iyi konuşulduğu bu 2 ülkede yaşayanların birbirini anlama noktasında zorluklar yaşadığı bir gerçek.

Ekşisözlük yazarı ‘archer05’ aradaki temel farkları etkileyici bir şekilde anlatıyor ve anlatımına şöyle bir örnekle başlıyor:

“Örneğin ‘john was very keen to help’ şeklindeki bir İngiliz’in cümlesini bir Amerikalı çok büyük ihtimalle anlamayacaktır, ta ki siz ‘keen’ kelimesinin eş anlamlısı için eager diyene kadar.”

Öncelikle Vocabulary farklılıklarına göz atalım.

british english ————————american english

anti-clockwise ————————counter-clockwise
articulated lorry———————-trailer truck
autumn———————————autumn, fall
barrister——————————–attorney
bill (restaurant)———————–bill, check
biscuit ———————————-cookie
block of flats————————–apartment building
bonnet (clothing)——————–hat
bonnet (car)—————————hood
boot————————————-trunk
caravan———————————trailer
car park———————————parking lot
chemist’s shop———————–drugstore, pharmacy
curtain———————————-drapes
chest of drawers———————dresser, chest of drawers, bureau
chips————————————fries, french fries
the cinema—————————-the movies
clothes peg—————————-clothespin
coffin————————————coffin, casket
crisps————————————potato chips
crossroads—————————–intersection; crossroads (rural)
cupboard——————————cupboard (in kitchen); closet (for clothes etc)
diversion——————————-detour
drawing-pin—————————thumbtack
drink-driving————————–drunk driving
driving licence————————driver’s license
dual carriageway——————–divided highway
dummy (for baby)——————-pacifier
dustbin ———————————garbage can, trash can
dustman——————————-garbage collector
engine ———————————engine, motor
estate agent—————————real estate agent
estate car——————————station wagon
film————————————–film, movie
flat—————————————apartment, flat, studio
flat tyre———————————flat tire
flyover———————————-overpass
gearbox (car)————————-transmission
gear-lever—————————–gearshift
girl guide——————————girl scout
ground floor————————–ground/first floor
handbag——————————-handbag, purse, shoulder bag
high street—————————–main street
holiday ——————————–vacation
hood (car)—————————–convertible top
jam ————————————-jam, preserves
jug ————————————–jug, pitcher
juggernaut—————————-18-wheeler
lift—————————————elevator
lorry————————————truck, semi, tractor
mad————————————crazy, insane
main road—————————-highway
maize———————————-corn
maths———————————math
motorbike—————————-motorcycle
motorway—————————-freeway, expressway
motorway —————————highway, freeway, expressway, interstate highway, interstate
nappy———————————diaper
naughts and crosses————–tic-tack-toe
pants, underpants—————–underpants, drawers
pavement—————————-sidewalk
pet hate——————————pet peeve
petrol———————————gas, gasoline
the plough ————————–big dipper
pocket money———————-allowance
post———————————–mail
postbox——————————mailbox
postcode—————————–zip code
postman—————————–mailman, mail carrier, letter carrier
pub———————————–bar
public toilet————————rest room, public bathroom
railway——————————railroad
return (ticket)———————round-trip
reverse charge——————–collect call
ring road—————————beltway, freeway/highway loop
road surface———————- pavement, blacktop
roundabout traffic—————circle, roundabout
rubber——————————-eraser
rubbish—————————–garbage, trash
rubbish-bin————————garbage can, trashcan
saloon (car)————————sedan
shop———————————shop, store
silencer (car)———————-muffler
single (ticket)———————one-way
solicitor—————————-lawyer, attorney
spanner—————————-wrench
sweets—————————–candy
taxi ———————————taxi, taxi cab
tea towel————————–dish towel
telly (informal), tv—————television, tv
third-party insurance———-liability insurance
timetable————————-schedule
tin———————————-can
toll motorway——————-toll road, turnpike
torch——————————-flashlight
trousers—————————pants, trousers
tube (train)———————–subway
underground (train)———–subway
vest——————————–undershirt
waistcoat————————-vest
wallet—————————–wallet, billfold
wellington boots—————rubber boots, rain boots
whisky—————————-whisky/whiskey
windscreen———————-windshield
zip———————————zipper

Topluluk isimlerini (Collective Nouns) tekil ve çoğul yapma konusunda da farklılıklar vardır. Amerikan İngilizcesi topluluk isimlerini tekil sayarken, Britanya İngilizcesi bunları hem tekil hem çoğul saymaktadır. Örneğin;

“My family are on holiday now” cümlesi kulağı tırmalayabilir, bir Amerikan bu cümleyi tuhaf karşılayacaktır, onlar için “My family is on holiday” doğrudur. Ama britanya halkı için ilk cümle de doğrudur.

Bir milli futbol takımı için kurulan şöyle bir cümlede şaşırabilirsiniz:

“England are playing well tonight”

Ancak ada İngilizcesi için bu doğrudur.

Bir başka fark da Shall ve Need için geçerlidir. Amerikanlar Shall kullanmazlar, hatta çoğu bilmez bile ne olduğunu. İngilizler’in “Shall we go now?” şeklinde kurdukları bir cümleyi Amerikanlar shall’in past hali olan should kullanarak “Should we go now?” şeklinde kuracaklardır.

Britanya halkı Need kelimesini doğrudan bir modal gibi kullanırken Amerikanlar için Need bir fiildir. şöyle ki:

You needn’t speak about it (British)
You don’t need to speak about it (American)

Bazı fiillerin geçmiş zaman formları da farklılıklardan biridir. Britanya İngilizcesi için düzenli bazı fiiller Amerikan İngilizcesi’nde düzensiz sayılmaktadır.

british english———————————————-american english

burn / burned / burned———————————burn / burnt / burnt
dream / dreamed / dreamed————————–dream / dreamt / dreamt
lean / leaned / leaned———————————–lean / leant / leant
learn / learned / learned——————————–learn / learnt / learnt
smell / smelled /smelled——————————-smell / smelt / smelt
spell / spelled /spelled———————————-spell / spelt / spelt
spill / spilled / spilled————————————spill / spilt / spilt
spoil / spoiled / spoiled———————————spoil / spoilt / spoilt

Quit ve Wet fiillleri Britanya İngilizcesi’nde düzenliyken Amerikan ingilizcesi’nde düzensizdir.

british english——————————–american english

quit / quitted / quitted———————quit / quit / quit
wet / wetted / wetted———————-wet / wet / wet

*Get fiilinin Participle hali Amerikan İngilizcesi’nde “gotten”dır. Britanya İngilizcesi asla Gotten kullanmaz.

Kelimelerin yazımında (spelling) ise harf farklılıkları bazı kelimelerde mevcuttur

british———————–us

centre———————–center
fibre————————-fiber
litre————————–liter
metre————————meter
theatre———————-theater or theatre

colour———————-color
flavour———————flavor
humour——————–humor
harbour——————–harbor
labour———————-labor
neighbour—————–neighbor

apologize veya apologise———————-apologize
organize veya organise————————-organize
recognize veya recognise———————-recognize

analyse ———————-analyze
breathalyse—————–breathalyze
paralyse———————-paralyze

travelled——————traveled
travelling—————–traveling
traveller——————-traveler
fuelled———————fueled
fuelling——————–fueling

leukaemia———————-leukemia
manoeuvre ——————–maneuver
oestrogen———————-estrogen
paediatric———————-pediatric

defence———————-defense
licence————————license
offence———————–offense
pretence———————pretense

not: advice (isim) advise (fiil) (bu bir yazım farkı değildir)

analogue———————analog veya analogue
catalogue——————–catalog veya catalogue
dialogue———————-dialog veya dialogue

Bunlardan ayrı olarak Amerikanlar’ın Present Perfect Tense kullanımı da oldukça farklıdır. Örneğin Present Perfect Tense kullanımında özne “i” olmak koşuluyla Have olmaksızın doğrudan fiilin Participle halini kullanırlar.

Örnek: i seen this movie before/i never been abroad/ i known him for a long time.

Ayrıca Amerikanlar çoğunlukla Present Perfect Tense yerine doğrudan Past Tense kullanırlar.

örnek:
i have lost my keys (british)
i lost my keys (us)

Bunlar haricinde başta dediğimiz şekilde telaffuz konusunda da oldukça ciddi farklar da vardır

Öncelikle Amerikanların “r” seslendirmesi çok belirgin olduğu için “retroflex r” meselesine hiç girmeye gerek yok. Telaffuzda Amerikanların /æ/ telaffuzu kendilerine özgüdür. Bunun en belirgin örneği Britanya İngilizcesi’nde uzun a /a:/ ile telaffuz edilen kelimelerin Amerikan İngilizcesi’nde /æ/ sesi ile telaffuz edilmesidir.

class
command
glass /gla:s/ (us /glæs/)
demand /di’ma:nd/ (us /di’mænd/)
advantage
fast
dance

bu duruma örnek gösterilebilir.

Diphtong (iki ünlü) seslerde de farklar vardır. Şöyle ki;

Know, Low, Snow, Grow ve bunlara benzer daha binlerce kelimedeki gibi Schwa (burada maalesef kodlanmıyor) ve ince u bileşimli Diphtong içeren kelimelerde Amerikanlar daha sert bir aksanla Schwa’yı o sesine çevirerek telaffuz ederler. Yani Diphtong Schwa+u bileşiminden o+u bileşimine taşınır.

Ayrıca bazı kelimeler Britanya’da ve Amerika’da tamamen farklı şekilde telaffuz edilmektedirler. Mrneğin “mobile” kelimesi Britanya İngilizcesi’nde, kulağınıza da yatkın olduğu şekliyle /Mıubail/ (I schwa olmalı) şeklinde telaffuz edilirken Amerikanlar bu kelimeyi /moubl/ şeklinde okurlar. benzer şekilde;

————————————british—————————–us
vitamin—————————-/vitımin/————————–/vaitımin/
privacy—————————-/’privısi/————————–/’praivısi/
schedule————————-/’skecu:l/————————/’şedju:l/
garage—————————/gı’ra:j/—————————/’gæric/
advertisement—————-/ıd’vö:tismınt/——————/ædvır’taizmınt/
herb—————————–/hö:b/—————————–/örb/

not: kodlanamayan Schwa ve diğer fonetik sembollerden dolayı kusura bakmayın.