Zihinsel Modeller: Beyninizi Başka Şekillerde Düşünmek İçin Nasıl Eğitirsiniz?

Beyninizi daha iyi düşünmek için eğitebilirsiniz. Bunu yapmanın en iyi yollarından biri, düşünmek için kullandığınız zihinsel model kümesini genişletmektir. Dünya çapında bir düşünür hakkında bir hikaye paylaşarak ne demek istediğimi açıklayayım.

Ünlü fizikçi Richard Feynman hakkında bir hikaye okurken ilk önce zihinsel bir modelin ne olduğunu ve doğru olanın ne kadar faydalı olabileceğini keşfettim. Feynman lisans derecesini MIT’den ve ve doktora derecesini Princeton’dan aldı. Bu süre zarfında, matematik bölümüne girip parlak doktora öğrencilerinin çözemediği problemleri çözerek ün kazandı.

İnsanlar nasıl yaptığını sorduğunda, Feynman gizli silahının zekası değil, lisede öğrendiği bir strateji olduğunu iddia etti. Feynman’a göre, lisedeki fizik öğretmeni bir gün dersten sonra kalmasını istedi ve bir şey teklif etti.

“Feynman,” dedi öğretmen, “çok konuşuyorsun ve çok fazla gürültü yapıyorsun. Neden olduğunu biliyorum. Canın sıkılıyor. Bu yüzden sana bir kitap vereceğim. Arkaya, köşeye gidip bu kitabı oku ve bu kitaptaki her şeyi öğrendiğinde tekrar konuşmaya başlayabilirsin. ”

Böylece, Feynman her gün sınıfın arkasına gidip ve “Advanced Calculus by Woods” kitabını çalışacaktı ve sınıfın geri kalanı düzenli ders işlemeye devam edecekti. Ve bu eski matematik ders kitabını okurken Feynman kendi zihinsel modellerini geliştirmeye başladı.

Feynman bu süreci şu şekilde dile getiriyor:

“Bu kitap, İntegral işareti altında parametrelerin nasıl ayırt edileceğini gösterdi. Üniversitelerde bunu tam olarak öğretmiyorlar. Ama bu metodun nasıl kullanılacağını anladım ve onu tekrar tekrar kullandım. Bu yüzden, bu kitabı kullanarak integral çözme konusunda kendi kendime öğrendiğim özel yöntemler geliştirdim. ”

“MIT ya da Princeton’daki çocuklar İntegral çözmede zorluk çektikleri zaman, bunu okulda öğrendikleri standart yöntemlerle yapamayacaklardı. Bu yüzden, İntegral çözme konusunda büyük bir üne sahip oldum, çünkü sadece alet kutum herkesinkinden farklıydı ve problemi bana vermeden önce ellerinde olan tüm aletleri denediler. ”

Princeton‘daki ve MIT’deki her doktora öğrencisi mükemmeldir. Feynman’ı akranlarından ayıran şey her zaman ham bilgiye itaat etmesi değildi. Problemi böyle görüyordu. Daha geniş bir zihinsel modeller dizisine sahipti.

Zihinsel Model nedir? (Mental Model)

Zihinsel bir model, bir şeyin nasıl çalıştığının bir açıklamasıdır. Dünyayı yorumlamanıza ve bir şeyler arasındaki ilişkiyi anlamanıza yardımcı olmak için zihninizde taşıdığınız bir kavram, çerçeve veya dünya görüşüdür. Zihinsel modeller, dünyanın nasıl çalıştığı hakkında derinlemesine inançlara sahipler.

Örneğin, arz ve talep, ekonominin nasıl çalıştığını anlamanıza yardımcı olan zihinsel bir modeldir. Oyun teorisi, ilişkilerin ve güvenin nasıl çalıştığını anlamanıza yardımcı olan zihinsel bir modeldir.

Zihinsel modeller algınızı ve davranışınızı yönlendirir. Hayatı anlamak, karar vermek ve sorunları çözmek için kullandığınız düşünme araçlarıdır. Yeni bir zihinsel modeli öğrenmek, dünyayı görmek için yeni bir yol sunar. Tıpkı Richard Feynman’ın yeni bir matematik tekniğini öğrenmesi gibi.

Zihinsel modeller kusurludur ama faydalıdır. Örneğin, fizik veya mühendislik alanlarında tüm evrenin kusursuz bir şekilde işleyişi birden çok zihinsel modelle açıklanır. Ancak zihinsel modeller köprüler ve yollar inşa etmemize, yeni teknolojiler geliştirmemize ve hatta uzaya seyahat etmemize olanak sağlamıştır. Tarihçi ve yazar Yuval Noah Harari’nin dediği gibi:

“Bilim adamları hiçbir teorinin yüzde 100 doğru olmadığı konusunda hemfikirdirler. Dolayısıyla, bilginin gerçek testi gerçek değil, faydalıdır.”

En iyi zihinsel modeller, en faydalı olan fikirlerdir. Günlük yaşamda geniş ölçüde faydalıdırlar. Bu kavramları anlamak, daha akıllıca seçimler yapmanıza ve daha iyi önlemler almanıza yardımcı olur. Bu nedenle geniş bir zihinsel model tabanı geliştirmek, net, rasyonel ve etkili bir şekilde düşünmeyi isteyen herkes için çok önemlidir.

Büyük Düşünmenin ve Karar Vermenin Sırrı

Zihinsel model kümenizi genişletmek üzerinde çalışması gereken bir şeydir. Hepimiz bir şeyin nasıl veya niçin gerçekleştiğine dair bir açıklama olarak getirdiğimiz favori zihinsel modellerimiz var. Yaşlandıkça ve belirli bir alanda uzmanlığı geliştirdikçe, size en tanıdık gelen zihinsel modelleri destekleme eğiliminde olursunuz.

Sorun şu: Belli bir dünya görüşü düşüncelerinize hükmediyorsa, dünya görüşünde karşılaştığınız her sorunu açıklamaya çalışacaksınız.

Tek bir zihinsel modelde ne kadar usta olursanız, bu zihinsel modelin bir çöküşe dönüşme olasılığı o kadar artar, çünkü onu her soruna ayırt etmeden uygulamaya başlarsınız. Uzmanlık gibi görünen şey genellikle bir sınırlamadır. Bir atasözünün dediği gibi:

“Sahip olduğun tek şey bir çekiçse, her şey bir çiviye benzer.”

Bu örneği biyolog Robert Sapolsky’den ele alalım. “Tavuk neden yoldan geçti?” diye sordu. Sonra farklı uzmanlardan cevaplar geldi.

● Evrimsel bir biyologa sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü diğer tarafta potansiyel bir eş gördü” diyebilir.

● Bir kinesioloğa sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü bacaktaki kaslar kasıldı ve her adımda bacak kemiğini öne çekti” diyebilir.

● Bir sinirbilimciye sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü tavukların beynindeki nöronlar harekete geçti ve hareketi tetikledi” diyebilir.

Teknik olarak konuşursak, bu uzmanların hepsi doğru söylüyor. Ama kimse tüm resmi görmüyor. Her bireysel zihinsel model gerçekliğin sadece bir görünümüdür. Hayatta karşılaştığımız zorluklar ve durumlar tamamen tek bir şey ile açıklanamaz.

Tüm bakış açıları bazı gerçekleri yakalar. Ama hiçbiri gerçeği tamamen içermiyor.

Dar bir düşünme setine güvenmek, zihinsel anlamda bir deli gömleği giymek gibidir. Bilişsel hareket aralığınız sınırlıdır. Zihinsel modelleriniz sınırlı olduğunda, bir çözüm bulma potansiyeliniz de sınırlanır. Tam potansiyelini açığa çıkarmak için, zihinsel modelleri bir araya getirmek zorundasın. Böylece, büyük düşüncenin sırrı, çeşitli zihinsel modelleri öğrenmek ve onları çalıştırmaktır.

Zihinsel Modeller Kümenizi Genişletme

Zihinsel modelleri biriktirme süreci, vizyonunuzu geliştirmek gibi bir şeydir. Her göz kendi başına bir şey görebilir. Fakat onlardan birini korursanız, sahnenin bir bölümünü kaybedersiniz. Resmin tamamını tek bir gözle bakarken görmek imkansızdır.

Benzer şekilde, zihinsel modeller dünyanın nasıl çalıştığının içsel bir görüntüsünü sunar. Bu resmin kalitesini sürekli yükseltmeli ve iyileştirmeliyiz. Bu, en iyi kitaplardan geniş çapta okumak, ilgisiz görünen alanların temellerini incelemek ve çılgınca farklı yaşam deneyimlerine sahip insanlardan öğrenmek anlamına gelir.

Zihnin gözü, dünyanın nasıl çalıştığının tam bir resmini bir araya getirmek için çeşitli zihinsel modellere ihtiyaç duyar. Ne kadar çok kaynak kullanmanız gerekiyorsa, düşünceniz o kadar netleşir. Filozof Alain de Botton’un belirttiği gibi:

“İyi kararların baş düşmanı, sorun karşısındaki perspektif eksikliğidir.”

Sıvı Bilginin Peşinde

Okulda, bilgiyi farklı bölmelere ayırma eğilimindeyiz (biyoloji, ekonomi, tarih, fizik, felsefe). Gerçek dünyada, bilgi nadiren özenle tanımlanmış kategorilere ayrılır. Charlie Munger’den bir alıntı yapmak gerekirse:

“Dünyanın bütün bilgeliği küçük bir akademik fakültede bulunmaz.”

Birinci sınıf düşünürler genellikle kategorisiz düşünürlerdir. Hayata bir öznenin lensinden bakmaktan kaçınırlar. Bunun yerine, bir konudan diğerine kolayca akan “sıvı bilgisi” denen şeyi geliştirirler.

Bu yüzden sadece yeni zihinsel modelleri öğrenmek değil, birbirleriyle nasıl bağlantı kurduğunu düşünmek önemlidir. Yaratıcılık ve yenilik genellikle fikirlerin kesişiminde ortaya çıkar. Çeşitli zihinsel modeller arasındaki bağlantıları tespit ederek çoğu insanın göz ardı ettiği çözümleri belirleyebilirsiniz.

Kaynak.