Akademik Kariyer Nedir ve Nasıl Yapılır? Nasıl Akademisyen Olunur?

Öğrencilerin çoğunu henüz hangi üniversitede hangi bölüme okuyacağına karar veremeden gelecek telaşı sarıyor. “Hangi bölümü okumalıyım?”, “Hangi meslek benim rahat yaşamamı sağlar?”, “Ne yapayım, nasıl kendimi geleceğe hazırlayayım?” gibi birçok soru dolaşıyor akıllarında. Okula ilgisi olan, okumayı ucundan kıyısından seven herkesin de illa ki aklından geçen bir soru var: “Akademik kariyer mi yapsam?”

Akademik kariyer ne demek? Akademik kariyer nasıl yapılır? Gelin soru cevap şeklinde gidelim.

1) Akademik kariyer nedir?

Akademik kariyer, profesyonel iş hayatını öğrenmeye ve öğretmeye dayandırma sürecidir. Akademik kariyer yapmayı hedefleyerek bu konuda çalışmalar yapan kişiler, belirli aşamaları geçtikten sonra “akademisyen” olurlar. Bu da tıpkı diğer meslek dalları gibi uzmanlığı olan, toplumda saygı gören bir meslek dalıdır. 

2) Akademisyenler ne iş yapar?

Akademisyenler, üniversite ve buna benzer yükseköğretim kurumlarında ders veren, bilimsel araştırmalar ve okumalar yapan, öğrendikçe öğreten, öğrettikçe yetinmeyen aydınlardır. Yaptıkları çalışmalarla geleceğe yön verme konusunda oldukça etkili bir meslek grubudur. Öğrendiklerini aktardıkları gençler ile de aydın bir gelecek inşasında önemli rol oynarlar.

3) Akademisyen olmak için yapılması gereken ilk şey nedir?

Akademik kariyer yapmak için ne yapılmalı? Akademisyen olmak için öncelikle bir lisans programından mezun olmak şarttır. Ardından ise yüksek lisans yapmak gerekmektedir. Akademik kariyer basamaklarını çıkmadan önce gereken şartlardan konuşuyorsak eğer, her adımın da ne gibi şartlar istediğini incelemeliyiz. 

Akademisyen olmak için “tezli” yüksek lisans yapmanız gerekir. Ve tezli yüksek lisansa başlamak için de ALES sınavına girerek başarılı bir puan almanız gerekmektedir. Üniversiteden üniversiteye istenen puanlar değişse de bunun alt sınırının 70 olduğunu söylemek mümkündür. 

Ayrıca yabancı dil puanı, genel not ortalaması, referans mektubu gibi birçok dinamik yüksek lisansa başlamak için gereken adımları oluşturur. Yüksek lisansa nasıl başvurulacağı ile ilgili genel kurallar olsa da özel şartlar üniversite tarafından belirlenmektedir. Bu sebeple, başvuracağınız yerin ne gibi talepleri olduğu önceden bilmelisiniz ve ona göre hazırlıklı olmalısınız.

4) Yüksek lisans yapmak ücretsiz mi?

Bu da yukarıda söylendiği üzere üniversiteler tarafından belirlenen bir husustur. Özel bir üniversitede bu programa başlamak istiyorsanız, bunun için belirlenen ücreti ödemek zorundasınız. Fakat devlet üniversitelerinde, dönemlik yüksek ücretler yerine en fazla harç ödemekle mükellef olursunuz. 

5) Yüksek lisans ilanlarını nereden takip etmelisiniz?

İlanlar ve şartlar her üniversitenin kendi duyurularında yayınlanır. Fakat tek tek her üniversiteyi takip etmek yorucu olacaktır. Bu yüzden akademik ilan duyurularına aracılık eden internet sitelerini takibe almak faydalı olacaktır.

6) Akademisyenlik için tezli yüksek lisans yapmak yeterli midir?

Akademik kariyer basamaklarını çıkarken atılacak ilk adımın tezli yüksek lisans yapmak olduğunu daha önceden söylemiştik. Bu durum akademisyenliğe başlamak için yeterlidir. Çünkü ilk adım olan araştırma görevliliği için genellikle aranan şart “yüksek lisans yapıyor olmak” şeklindedir. Fakat ilerlemek için bu yeterli değildir. Akademisyenliğe devam etmek istiyorsanız, doktora programına başlamalı ve devam etmelisiniz.

7) Akademisyenler nasıl seçilmektedir? Ne gibi sınavlara tabi tutulurlar?

Akademisyen olmak istiyorsanız öncelikle ilanları sıkı sıkıya takip etmelisiniz. Belirli dönemlerde ilanlar artar fakat hiçbir zaman “ne zaman ilana çıkılacağı” kesin değildir. Üniversitenin yayınladığı ilana uygun iseniz, gereken belgeleri hazırlamalı ve başvuruda bulunmalısınız. Gönderdiğiniz belgelerde yer alan “ALES puanınız” ve “YDS puanınız” belirli şartlara göre hesaplanır ve başvuranlar arasında kaçıncı sırada olduğunuz ilan edilir. 

Bu sıralamada başarılı olursanız üniversite sizi bir bilim sınavına tabi tutar. Bu bilim sınavı sözlü, yazılı ya da her ikisi de olabilmektedir.

8) Akademisyenler ne kadar maaş alır?

Yolun henüz başındayken 8 bin TL gibi bir maaşla başlanır. Yolculuk uzadıkça ve unvan arttıkça maaş da bu doğrultuda artar. Profesörlük unvanına gelindiğinde maaş en az 14 bin TL olmaktadır. Akademik unvanların yanı sıra idari unvanlar da eklendikçe bu maaş elbette ki artmaktadır.  

9) Akademisyenliğin ne gibi avantajları vardır?

• En önemli avantajı toplum tarafından benimsenen bir meslek olmasıdır. Toplumsal statü olarak üst konumlarda yer alma fırsatı verir.
• Devlet memurlarına yakın haklara sahip olursunuz.
• Daha yolun en başından yüksek maaşla çalışma imkanı sağlar.
• Kendi alanınızda uzmanlaşırsanız, herkes tarafından bilinen ve fikri önemsenen kişi olursunuz. 
• Yeniliklere açık bir meslek olduğu için hemen hemen her gün yeni bilgiler öğrenirsiniz. Uzmanı olduğunuz alanla ilgili yapacağınız her çalışma, ya sizi daha yetkin kılar ya da literatüre bir katkı sağlamanıza imkan verir. Bu sayede herkes kazanır.
• Akademisyenlik dünyanın her yerinde kabul gören ve dünyaya açık bir meslektir. Yapılan çalışmaların araştırmaları (araştırma çok yerel bir evren içermiyorsa) küresel boyutta olduğu zaman kaliteli sonuçlar ortaya çıkar. Bu sayede kar topu etkisi ile çalışmalar büyür, topluma fayda sağlanır.

10) Dezavantajları var mıdır?

Elbette. Her meslekte olduğu gibi akademisyenlikte de birçok dezavantaj bulunmaktadır. Öncelikle bu mesleğin çok uzun bir yolculuk olduğunu bilmelisiniz. Kendinizden ne kadar verirseniz o kadar başarılı olabileceğiniz yerlerden birisidir akademik kariyer süreci. Sabır ve gayret bu işin kilit noktalarıdır. Avantajlarını deneyimlemek için önünüzde okunacak tonlarca kitabın, incelenecek birçok çalışmanın ve zorlu çalışma saatleri olduğunu kabullenmeniz gerekir. 

Bir de idari işleri, derse girme zorunluluğu gibi görevleriniz haricinde fark yaratmak için kendinize akademide fırsat yaratmak ve yeni çalışmalara imza atmak istiyorsanız, sosyal hayatınızı minimum seviyeye indirmeyi kabul etmeniz gerekir. 

Bu sayılanların yanına liyakatsiz yaklaşımlar da eklendiğinde çok stresli işler arasındaki yerini rahatlıkla almaktadır.

11) Hangi nitelikler akademisyenlik için gereklidir?

Yukarıda sayılanlar aslında nelerin gerekli olduğunu gösteriyor. Fakat özetlememiz gerekirse;

• Yoğun çalışma temposuna ayak uyduran,
• Okumayı ve çalışmayı çok seven,
• Saatlerce araştırma yapabilecek sabrı olan,
• Eleştirel düşünceye açık ve gelişimi seven,
• Alanından uzak kalmamak için kendi meslektaşları ile iletişim kuran,
• Girdiği derslerde bir etki yaratabilmesi için hitabeti kuvvetli olan,
• Yazdığı herhangi bir yazıda kendisine bilgiyi seven okuyucuyu çekecek kadar kalemi kuvvetli kişiler, akademisyenliği hakkıyla yapacak ve yaparken de keyif alacaktır.

Her meslek gibi zorlukları içinde barındıran akademik kariyer süreci, ilgilisine ve sevenine o kadar da zor gelmemektedir. Yeter ki hangi mesleği, neden yapmak istediğinize karar verin, zorluklar elbet aşılır. Yüksek lisans mezunu olarak tek bir naçizane tavsiyem var: Yalnızca mesleğinizi değil, uzmanlaşmak istediğiniz alanı da önceden iyi belirleyin. Çalışma yaptığınız konu ilgi alanınız olsun ki okumaktan da araştırmaktan da sizler de benim kadar keyif alın. 

This post is also available in: English