Strese ve Tükenmişliğe Karşı Hollandalıların Niksen Felsefesini Keşfedin

İlk önce evde kalmayı ve rahatlamayı sağlayan Danimarka konsepti ‘hygge‘ vardı. Sonra, hayata “her şeyde ölçülü kalmak” zihniyetiyle yaklaşan İsveç konsepti ‘lagom’ ile tanıştık. Şimdi giderek yoğunlaşan ve çoğu zaman stresli yaşamlarımızla mücadele etmenin bir yolu olarak benimsenen başka bir Kuzey Avrupa trendi var: Niksen. Hiçbir şey yapmamak olarak açıklanan bu kavramın kökleri Hollanda’dan geliyor.

Hollanda’da müşterilerin stresi yönetmelerine ve tükenmişlikten kurtulmalarına yardımcı olan bir koçluk merkezi olan CSR Centrum’un genel müdürü Carolien Hamming Niksen’i şöyle açıklıyor:

“Niksen; kelimenin tam anlamıyla hiçbir şey yapmamak, boşta kalmak veya herhangi bir kullanımı olmadan bir şeyler yapmak anlamına geliyor. Niksen sadece etrafta dolaşmak, çevrenize bakmak veya müzik dinlemek kadar basit olabilir. Amaçsız olduğu sürece ve bir şeyi başarmak veya üretken olmak için yapılmaz.”

Hollanda’daki Erasmus Üniversitesi Rotterdam’da mutluluk üzerine çalışan bir sosyolog ve profesör olan Ruut Veenhoven, Niksen’i “sadece sandalyede oturmak veya pencereden dışarı bakmak” olarak tanımlıyor. Farkındalık o anda mevcut olmakla ilgili iken, Niksen daha çok bir eylemin ayrıntılarına odaklanmak yerine zihninizin serbestçe dolaşmasına izin vermekle, hatta sadece zaman geçirmekle ilgilidir. Veenhoven ayrıca şunları da ekliyor:

“Rahatlama anları yaşamalıyız ve rahatlama; örgü gibi kolay, yarı otomatik aktivitelerle birleştirilebilir. Yaşam sanatının bir yönü, hangi rahatlamanın size en uygun olduğunu bulmaktır. Her şeye uyan tek bir yaklaşım olması gerekmez; bunun yerine deneme yanılma yoluyla sizin için en etkili davranışları keşfedeceksiniz.”

Hamming, Hollanda’da Niksen’in tarihsel olarak tembellik ya da üretken olmanın tam tersi olarak reddedildiğini söylüyor. Ancak küresel olarak stres seviyeleri yükselip tükenmişlik gibi sağlık sorunları tıp camiasında daha fazla tanınır hale geldikçe, hiçbir şey yapmamak giderek olumlu, stresle mücadele taktiği olarak görülüyor.

ABD’de yetişkinler ve gençler arasındaki ulusal stres düzeylerini “ürkütücü” olarak nitelendiren Berkeley’deki California Üniversitesi Greater Good Science Center‘da eğitim müdürü olan Eve Ekman, “Herkes kolaylık ve bağlantı kurmanın bir yolunu arıyor” diyor. Stres ve tükenmişlik üzerine çalışan Ekman, yavaşlamanın faydaları söz konusu olduğunda araştırmanın güçlü olduğunu söylüyor; anksiyeteyi azaltmak gibi duygusal avantajlardan tutun da yaşlanma sürecini yavaşlatmak ve vücudun soğuk algınlığıyla mücadeleyi güçlendirmek gibi fiziksel avantajlara kadar…

Dünya Mutluluk Veri Tabanı‘nın yöneticisi olan Veenhoven’a göre Niksen’in bir başka yararı da, insanların yeni fikirler üretmelerine yardımcı olabilmesidir. “Biz Niksen’lediğimizde veya hiçbir şey yapmadığımızda bile beynimiz hala bilgiyi işliyor ve bekleyen sorunları çözmek için mevcut işlem gücünü kullanabilir” diyor ve bu da kişinin yaratıcılığını artırabilir.

Araştırmalar ayrıca, zihninizin serbestçe dolaşmasına izin veren basit görevler yapmanın, yaratıcı problem çözmeyi teşvik edebileceği, hatta daha önce takılıp kalmış olabileceğiniz bir problemin üstesinden gelme becerinizi geliştirebileceği fikrini destekliyor. Frontiers in Psychology’de, gezgin bir aklın artıları ve eksileri üzerine yayınlanan 2013’teki bir araştırma, bu sürecin bir bireyin hedeflerine ulaşma konusunda ilham almasına ve gelecekte bu hedeflere ulaşmak için yapılması gerekenler konusunda netlik kazanmasına yardımcı olabileceğini gösterdi.

Çoğu kişi için hiçbir şey yapmamak göründüğü kadar basit değildir. Örneğin, hareketsiz oturup pencereden dışarı bakmak biraz zor olabilir. Hamming, insanların her zaman bir şeyler yapmaya alışkın oldukları için ilk başta “oldukça ürkütücü” hissedilebileceğini söylüyor. “Boşta kalmaya cesaret edin. Her şey hayatın akışını sürdürmesine izin vermek ve bizi bir anlığına zorunluluklardan kurtarmakla ilgili” diyor.