Deniz Ticaret Hukukunda Bahsedilen Avarya Nedir?
Avarya, deniz ticaretinde gemiye ya da yüke gelen zarar. Bu zarardan gemi ve yük sahiplerine veya onların sigortacılarına düşen pay.
Hukukta özellikle “müşterek avarya” kavramı içinde kullanılır.
Müşterek ve hususi olmak üzere 2 farklı avarya söz konusudur.
6102 Türk Ticaret Kanunun 5.kitabı, Beşinci Kısım (Deniz Kazaları), Birinci Bölüm’de Müşterek Avarya açıklanmıştır. (Hususi avarya için özel bir başlık açılmamıştır.)
Hukukta özellikle “müşterek avarya” kavramı içinde kullanılır.
Müşterek ve hususi olmak üzere 2 farklı avarya söz konusudur.
6102 Türk Ticaret Kanunun 5.kitabı, Beşinci Kısım (Deniz Kazaları), Birinci Bölüm’de Müşterek Avarya açıklanmıştır. (Hususi avarya için özel bir başlık açılmamıştır.)
Müşterek Avarya:
Geminin fırtına gibi ani bir tehditle karşı karşıya kalması halinde, gemiden bazı yüklerin atılması gerekebilir. Bu durumda, atılan yük tüm gemiyi kurtaracağı için, yük sahipleri ve gemi sahibi, atılan yük kime ait olursa olsun, gemideki toplam kıymet içindeki paylarına göre sorumludur. Bu kişilerin nakliyat veya tekne sigortası olması halinde, onların yerine sigortacıları sorumlu olur.
Geminin fırtına gibi ani bir tehditle karşı karşıya kalması halinde, gemiden bazı yüklerin atılması gerekebilir. Bu durumda, atılan yük tüm gemiyi kurtaracağı için, yük sahipleri ve gemi sahibi, atılan yük kime ait olursa olsun, gemideki toplam kıymet içindeki paylarına göre sorumludur. Bu kişilerin nakliyat veya tekne sigortası olması halinde, onların yerine sigortacıları sorumlu olur.
Hususi Avarya:
Müşterek avarya koşulları oluşmadan yapılan fedalar, sadece malın sahibi tarafından ödenir. Bu durum hususi avarya’dır.
Bir kaza sonucu doğan kısmi zarar ve masrafları ifade etmektedir. Müşterek avaryanın tersine, bu durumda herkes kendi zararını kendisi ödemekte olup ortak ödeme söz konusu değildir.
Hususi avaryayı müşterek avaryadan ayıran iki faktör, paylaşımın olmaması ve zararın bilerek yaratılmış olmamasıdır.
Müşterek avarya koşulları oluşmadan yapılan fedalar, sadece malın sahibi tarafından ödenir. Bu durum hususi avarya’dır.
Bir kaza sonucu doğan kısmi zarar ve masrafları ifade etmektedir. Müşterek avaryanın tersine, bu durumda herkes kendi zararını kendisi ödemekte olup ortak ödeme söz konusu değildir.
Hususi avaryayı müşterek avaryadan ayıran iki faktör, paylaşımın olmaması ve zararın bilerek yaratılmış olmamasıdır.
Müşterek avarya güvenliği sağlamanın maliyetli ve zaman alan bir prosedür olmasından kaynaklı mevcut pratik zorlukları vardır ve bu durum uygulamayı kullanışsız kılmaktadır. Konteyner gemilerinin büyüklüğünün artmasına paralel olarak taşıma sözleşmelerinin de aynı oranda karmaşıklık oluşturması, özellikle tahliye limanlarında maliyet ve zaman üzerinde ciddi bir etki oluşturmaktadır. Müşterek avarya durumunda paydaşlar ne kadar fazlaysa uzlaşmakta o kadar uzun sürebiliyor. Çoğu zaman bir olayın çözümü seneler alabiliyor. Bu durum sadece zaman kaybı değil aynı zamanda yüksek müşterek avarya maliyeti ortaya çıkarmaktadır. Özellikle, kargo sahibi ve sigortacılar tarafınca sempatiyle bakılmayan bir uygulama olmaktadır. Fakat mevcut sistem içerisinde müşterek avarya uygulamasının kullanım dışı bırakılması şu an için pek mümkün değildir. Eski bir gelenek olan müşterek avarya modern denizcilik sektörü için henüz daha yeterli gelişimi ve uyumu sağlamamıştır.
…
Örnek Hasar Durumu:
8-10 metrelik dalgalar güvertede bulunan konteynerlere baskı uygulamaktadır.
Saatte 100 km hızla esen rüzgarın da etkisiyle sancak tarafındaki konteynerlerden 20 – 30 adet dalgalar tarafından denize sürüklenir.
Konteynerlerin denize gitmesinden sonra gemi iskele tarafına eğilir.
Sancak yüklerinin gitmesi geminin dengesini bozmuştur ve eğik gemi her an devrilme, ters dönme tehlikesi ile karşı karşıyadır.
Bunun üzerine kaptan iskele tarafındaki 20 – 30 adet konteyneri kilitlerinin çözülmesi ve konteynerlerin denize atılmasına karar verir.
Kaptan iskele tarafındaki konteynerleri de denize attıktan sonra gemi tehlikeden kurtulamamış ve ters dönerek batmıştır.
Sonuç:
Söz konusu olay müşterek avarya olarak değerlendirilemez. Kaptan tarafından yapılan tasarruf fayda sağlamamıştır. Her bir yükün hasarı hususi avarya kapsamında sigorta poliçesi var ise işleme alınması gerekmektedir.
Saatte 100 km hızla esen rüzgarın da etkisiyle sancak tarafındaki konteynerlerden 20 – 30 adet dalgalar tarafından denize sürüklenir.
Konteynerlerin denize gitmesinden sonra gemi iskele tarafına eğilir.
Sancak yüklerinin gitmesi geminin dengesini bozmuştur ve eğik gemi her an devrilme, ters dönme tehlikesi ile karşı karşıyadır.
Bunun üzerine kaptan iskele tarafındaki 20 – 30 adet konteyneri kilitlerinin çözülmesi ve konteynerlerin denize atılmasına karar verir.
Kaptan iskele tarafındaki konteynerleri de denize attıktan sonra gemi tehlikeden kurtulamamış ve ters dönerek batmıştır.
Sonuç:
Söz konusu olay müşterek avarya olarak değerlendirilemez. Kaptan tarafından yapılan tasarruf fayda sağlamamıştır. Her bir yükün hasarı hususi avarya kapsamında sigorta poliçesi var ise işleme alınması gerekmektedir.
Yorumlar (0) Yorum Yap