Boza: En Soğuk Kış Aylarının Nostaljik İçeceği

Şimdilerde sadece geleneksel kıyafetli sokak satıcılarının nostaljik bir tat olarak sattığını gördüğümüz boza, eskilerde oldukça popüler bir içecekti. Günümüzde popülerliğini koruyamamış olsa da lezzetinden hiçbir şey kaybetmedi. İşte anne babalarımızın favori içeceklerinden biri olan bozayla ilgili bilmeniz gerekenler.

Boza Nedir?

Tarihçesi Orta Asya’dan günümüze kadar uzanırken kış aylarının vazgeçilmez lezzetleri arasında yerini almaktadır. Kökeni Farsça “buze” kelimesine dayanmaktadır. Buze Farsça darı demektir. Darı tohumları buğdayımsı bir besin olarak tüketilebilen bir bitkidir. Türkler boza ile 9. Yüzyılda tanışmıştır. 9. yüzyıldan itibaren Türklerin geleneksel lezzeti olmuştur. Hem faydaları hem de lezzetiyle kış aylarının en çok tercih edilen sıcak içecekleri arasındadır. Boza genel olarak fermente edilmiş, mayalı, genellikle soğuk gecelerde tüketilen; su, şeker ve darıdan oluşan nostaljik bir sıcak içecektir. Nostaljik olmasının sebebi geçmiş yıllarda sokak satıcıları tarafından yoğunlukla satılıp tüketilirken şimdilerde market raflarında yerini almış olmasıdır.

Boza Nasıl Yapılır?

Fermente bir üründür. Bu nedenle mayalandırılarak yapılır. Bozanın ham maddesi darıdır. Darının yanında bulgur, pirinç, mısır gibi tahıllar da boza yapımında kullanılır. Genel olarak bu tahılların haşlanıp daha sonra içine şeker katılarak tatlandırılmasıyla yapılır. Tahılların tatlandırılmasından sonra mayalama işlemi yapılmaktadır. Mayalama işleminin kusursuz yapılabilmesi için tahılların iyice haşlandığından emin olmanız gerekir. Tahıllarınız yumuşayıp dağılacak gibi olduğunda haşlama işlemini başarıyla tamamladığınızı anlayabilirsiniz.

Bozanın mayalanması klasik mayalama işlemine benzemektedir. Tıpkı yoğurt mayalar gibi dilerseniz önceki bozanızı kullanarak veya yeni boza mayasıyla mayalama işleminizi yapabilirsiniz. Mayalama işleminin bir diğer püf noktası ise kullandığınız şeker oranıdır. Kullandığınız şeker oranı mayalama hızınızı belirleyecektir. Ayrıca şeker kullanmak bozanın ekşi tadını kıracak ve içimini yumuşatacaktır. Fermente bir ürün olan bozanın yapıldığı kabın ve ortamın hijyenik olmasına dikkat etmeniz gerekmektir.

Bozanın İçindekiler Nelerdir?

Yapımı oldukça basit ve kolay ulaşılabilir malzemelerden oluşmaktadır. Bu nedenle taze boza içmek için sokak sokak bozacı aramanıza gerek kalmadan evinizde kolayca boza yapabilirsiniz. Bozanın içinde bulgur, pirinç, şeker ve maya bulunmaktadır. Tam ölçülü ve kıvamında bir boza yapabilmek için size lazım olan malzemeler şu şekildedir:

• 3 su bardağı bulgur
• 2 kahve fincanı kadar pirinç
• 3 su bardağı toz şeker
• Maya
• Boza yapabileceğiniz büyüklükte bir kap

Aşama Aşama Ev Yapımı Boza Tarifi

• Kıvamlı bozayı yapabilmek için tahıllarınızın yumuşaması çok önemlidir. Tahıllarınızın yumuşaması için bulgurunuzu bir gece suda bekletin.
• Suda beklemiş 3 su bardağı bulgur ve 2 kahve fincanı pirinci bir tencereye alın. Üzerini biraz geçecek kadar su ekleyin.
• Su eklediğiniz tahılları iyice yumuşayana kadar ve dağılacak kıvama gelene kadar orta ateşte pişirin.
• Daha sonrasında elde ettiğiniz yumuşak tahılları mikserden geçirin.
• Mikserden geçirdiğiniz ürünleri ince bir süzgeçten geçirerek posasından arındırın ve başka bir kaba alın.
• Başka bir kaba aldığınız karışımın içerisine üç su bardağı şeker ekleyerek şekerler eriyene kadar karıştırın.
• Şeker eridikten sonra karışımın ılımasını bekleyin. Bu sırada karışımın topaklanmaması için ara ara karıştırın.
• Ilınan karışıma boza mayasını ekleyin. Mayayı eklemeden önce ılık suyla mayayı açabilirsiniz.
• Mayayı ekledikten sonra bozanın ağzını sıkıca kapatın. Daha sonrasında 2 veya 3 gün boyunca oda sıcaklığında bekletin.
• Bozanızın olup olmadığını anlamak için 2-3 gün sonra bozanızı kontrol ediniz. Üzerinde göz göz kabarcıklar olması gerekmektedir. Kabarcıkları gördüğünüzde bozanız olmuş demektir. Afiyetle içebilirsiniz.

Boza Nasıl İçilir?

Özellikle kış aylarında tercih edildiği için boza sıcak içecek olarak bilinir. Fakat bu yanlış bir algıdır. Aslında boza soğuk olarak içilmelidir. Yoğun aromalı olan boza yumuşak içimli bir içecektir. Yoğun kıvamından dolayı dileyenler kaşık yardımıyla da tüketebilir. İlk defa içecekler için aroması ağır gelebilir. Fakat damak tadınız bozaya alışınca sık sık içmek isteyeceğiniz tatlardan olacaktır. Günümüzde bozayı sokak satıcılarından ziyade marketlerden alıyoruz. Marketten aldığınız bozayı dilerseniz orta boylu bir cezvede ısıtabilirsiniz.

Bozanız ister sıcak ister soğuk olsun mutlaka tarçın ile servis etmelisiniz. Tarçın, verdiği lezzet ile birlikte bozanın ayrılmaz bir parçasıdır. Bozayı misafirlerinize ikram etmek için şık bir sunum hazırlamak istiyorsanız sarı leblebi ile birlikte sunmanızı tavsiye ederiz. Sarı leblebi hem lezzeti hem de sunuma kattığı şıklıkla bozanın üzerinde bulunması gereken bir diğer üründür.

Boza Nasıl Saklanır?

Boza, fermente bir içecek olduğundan saklama koşullarına dikkat edilmesi gerekir. Serin yerde muhafaza edilmesi gereken bir içecektir. Tavsiye edilen saklama koşullarında +4 derecede buzdolabında saklanması gerektiği belirtilmiştir. Bir diğer merak edilen konu ise bozanın buzdolabında kaç gün muhafaza edilebileceğidir. Marketten alınan bozalarda son kullanma tarihine kadar tüketim yapabilirsiniz. Ev yapımı bozalar için tavsiye edilen saklama koşullarında asgari 15 gün kullanılabilir. Bozayı ağzı kapalı bir şekilde saklamanız tavsiye edilir. Belli bir süreden sonra daha ekşi bir tat alabilirsiniz. Bu tat, bozanın bozulduğunu göstermez. Fermente olduğu için bu durum normaldir. Ekşi tatları seviyorsanız bozanızı birkaç gün buzdolabında bekletmenizi tavsiye ederiz.

Bozanın Faydaları Nelerdir?

Bozanın kış aylarında tercih edilmesinin nedenlerinin başında soğuk algınlığına iyi gelmesi geliyor. Özellikle balgam söktürücü özelliğe sahip olan boza, kış hastalıklarına birebirdir. Birkaç gün üst üste tüketildiğinde astım ve bronşit gibi üst solunum yolu hastalıklarına iyi geldiği ve akciğerleri yatıştırdığı görülmüştür. İçerdiği mineral ve vitaminler sayesinde yüksek besin değerlerine sahip olup oldukça doyurucu bir içecektir. Kansere karşı bağışıklık güçlendirici özellik taşıyan antioksidan değerlerine sahiptir. İçerdiği vitamin değerleri çocuklar için oldukça önemlidir. Hem çocukların hem de yetişkinlerin kemik gelişimini destekleyici içeriklere sahiptir. Bozanın sinirleri yatıştırıcı özelliği vardır. İçerdiği b12 vitamini sayesinde hem unutkanlık ve uyku problemine iyi gelir hem de sinirleri yatıştırır. Düzenli olarak boza içtiğinizde saçlarınız ve cildiniz daha sağlıklı görünür.

Bozanın Yan Etkisi Var Mıdır?

Boza doyurucu bir besindir. Kalorisi yüksek bir besin olduğu için tüketimine dikkat edilmesi gerekmektedir. Çok fazla tüketildiğinde kilo problemine yol açabilir. Yoğun aroma ve yüksek karbonhidrat miktarı içeren bozanın fazla tüketildiğinde mide problemlerine yol açma ihtimali vardır. Boza, şekerli bir içecek olduğu için şeker hastalığı olan kişilerin doktoruna danışmadan boza tüketmemesi gerekir. Doktorunuzun tavsiye ettiği miktar ve sıklıkta tükettiğinizde herhangi bir yan etki söz konusu olmayacaktır. Aynı zamanda fermente bir ürün olduğu için huzursuz bağırsak sendromuna sahip kişilerin tüketmemesi gereken bir besindir. Mayalandığı için bağırsak sorunlarına ve hazımsızlığa yol açabilir. Genel olarak bağırsak problemi yaşayan kişiler boza içerken dikkatli olmalıdırlar. Mide ve bağırsak sorunu yaşayan kişilerin boza tüketimi konusunda doktora danışması gerekir.

Bozanın Kalori Değeri Kaçtır?

Yaklaşık 150 mililitre boza; 57 gram karbonhidrat, 0,5 gram yağ, 3,5 gram protein, 29 miligram kalsiyum, 1,3 miligram demir, 97 miligram fosfor, 1 mg sodyum, 1 mg çinko ve A vitamini, tiamin, riboflavin ve niyasin içerir. Bu içeriklere göre bir bardak bozanın kalori değerinin 240-250 kalori olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle boza yüksek kalorili ve yüksek karbonhidratlı besinler arasında yerini almaktadır. Eğer beslenmenize ve kilonuza dikkat ediyorsanız boza içerken miktarına ve kalori değerine dikkat etmeniz gerekir. Aksi takdirde kilo almanız kaçınılmaz olacaktır.