Otizmli Çocuklarda İletişim

Bir çocuğun otizmli olup olmadığının 3 yaşından önce belirlenmesi çocuğun gelişimi için büyük önem teşkil etmektedir. Çünkü bu yaştan önce otizmin farkına varılırsa ailenin de çocuk ile iletişimi kontrollü bir şekilde ilerletilebilir ve çocuğun yaşam kalitesi arttırılabilir. Otizmli bir çocuğun gelişim sınırlarını genişletmek için uygulanan eğitimler çok önemlidir ve haftada minimum 20 saatlik eğitimler uygulanmalıdır.

Çocuğun ilgisini çeken ve en hızlı gelişimine olanak sağlayan eğitim çeşitlerinden bir veya birkaçı seçilerek haftada 35-40 saatlik eğitimler gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Verilen özel eğitimlerin yanı sıra otizmli çocuklar ile iletişimin daha kolay sağlanması ve onların toplum içerisinde daha çok adaptasyon olmasını sağlamak amacı ile çeşitli terapiler de uygulanmaktadır. Bunlar içerisinde en önemli iki terapi dil-konuşma terapisi ve uğraşı terapisidir. Bu terapilerin başındaki terapistler sadece çocuklara terapi uygulamakla kalmaz aynı zamanda öğretmenlere ve ailelere de danışmanlık yaparlar.

Otizmli çocuklar ile rahat bir şekilde iletişimin kurulabilmesi için hem çocuklar açısından hem de aileler açısından en uygun ortamın yaratılması gerekir. Bunun için özel eğitim yöntemlerinin uygulanması şarttır. Çocuk farklı terapi ve tedavi yöntemlerinden geçirilmiş olsa da mutlaka ama mutlaka özel bir eğitimden geçmesi gerekmektedir. Eğitim ve tedavi birbirlerinden ayrı olarak değerlendirilmelidir. Özel eğitime yardımcı olacak terapiler veya tedaviler uygulanabilir ancak tek başlarına yeterli değillerdir. Terapi ve tedaviler daha çok çocuğun otizm yüzünden kaynaklanan aşırı sinirli, heyecanlı gibi ona ve çevresine zarar verebilecek davranışlarını kontrol altına almak için uygulanır. Özel eğitim ile çocuğun bir şeyler öğrenerek hayatına kendi ayakları üzerinde devam edebilmesini sağlayacağı nitelikler ile donanması sağlanmış olur.

Özel eğitim içerisinde en önemli yöntem davranışsal yöntem olarak da kabul edilen uygulamalı davranış analizidir. Bu analiz ile çocuğun yaptığı davranışlar çeşitli ödüller ve caydırıcı unsurlar ile kontrol altında tutulmaya çalışılır. Çoğaltılması gereken davranışlar çocuğun sosyal becerileri, kendi başına temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, oyun becerilerini geliştirebilmesi gibi yaşamında onu topluma katacak davranışlardır. Belirlenen bu davranışlar her yapıldığında terapistin veya eğitmenlerin önerdiği ödül anlayışı ile otizmli çocuğun hoşuna gidecek ödüller verilerek davranışlar pekiştirilir. Caydırıcı mekanizmada ise kızmak, şiddet uygulamak, sinirlenmek, bazı şeylerden mahrum bırakmak gibi ceza uygulamaları kesinlikle uygulanmamalıdır. Azaltılması gereken davranışlar belirlendikten sonra çocuk her bunları yaptığında en basit uygulama olarak puan kaybetme gibi bir caydırıcı etkene başvurulabilir. İstenilmeyen davranışlarda çocuk puan kaybeder, yapılması beklenen ve istenen davranışlarda çocuk puan kazanır.

Uygulamalı davranış analizinde her adım önceden belirlenmeli ve çocuğun gelişimine göre sürekli şekillendirilmelidir. Bu analiz çalışmalarında çocuğun uyanık olduğu her an değerlendirilmelidir. Bütün davranışları göz önünde bulundurularak çocuğun gelişimi sağlanmalıdır. Çocuğun bulunduğu tüm çereler ve ortamlar göz önünde bulundurarak davranışların iyiliği ve kötülüğü değerlendirilirken mutlaka çevre etkenleri incelenmelidir. Çocuğun hayatında yer alan tüm kişiler de eğitim süreci içerisinde yer almalıdır. Bu çalışmanın temeldeki amacı otizmli bireyi kendi yaşıtları ile aynı ortamda rahatça bulunabileceği konuma getirmektir. Otizmli çocukların gelişiminde en etkili olduğu gözlenen ve kanıtlanan eğitim çalışması uygulamalı davranış analizidir.

Diğer eğitim çeşitleri ise; ayrık denemelerle öğretim, erken yoğun davranışsal eğitim, etkinlik çizelgeleriyle öğretim, replik silikleştirmeyle öğretim, videoyla model olma, fırsat öğretimi, sözel davranış, kolaylaştırılmış iletişim, TEACCH, ilişki temelli yöntemler olarak sayılabilir.

Otizmli çocuğun gelişiminde uygulanan özel eğitim programlarının yanı sıra destekleyici programlar uygulanarak da çocuğun gelişimi hızlandırılabilir.